صبح امروز ١٢ ژانویه ٢٠٠٩ دانیل بن سعید فیلسوف، استاد دانشگاه پاریس ٨ و یکی از فعال ترین مدافعان اندیشهء مارکسیستی در پی یک بیماری طولانی در سن ٦٣ سالگی درگذشت.
حزب نوین ضد سرمایه داری NPA که وی تئوریسین و یکی از بنیانگذاران آن بود طی اطلاعیه ای این ضایعه را به اطلاع عموم رسانید:
وی که مبارزه را از دورهء نوجوانی آغاز کرد یکی از پایه گذاران تشکل «جوانان کمونیست انقلابی» JCRدر سال ١٩٦٦، یکی از گردانندگان جنبش ٢٢ مارس [که یک تشکل دانشجویان فعال سال ٦٨ بود] ، یکی از فعالان جنبش مه ١٩٦٨ فرانسه وسپس از بنیانگذاران تشکل اتحاد کمونیستی انقلابی LCR در آوریل ١٩٦٩ بود و سالها در رهبری آن قرار داشت. بن سعید با حضور چشمگیرش در جبهه های مختلف انترناسیونالیستی، یکی از رهبران عمدهء انترناسیونال چهار نیز بود. در تأسیس حزب نوین ضدسرمایه داری سهمی فعال داشت. فیلسوف و استاد دانشگاه پاریس 8 کتاب های پرشماری در فلسفه و مباحث سیاسی انتشار داد؛ دو نشریهء تئوریک «نقد کمونیستی» و «خلاف جریان» را اداره می کرد و در پایه گذاری بنیاد لویز میشل نقشی فعال ایفا نمود. پیکار نظری را بدون سازش و با الهام از نوعی مارکسیسم باز و غیر دگماتیک به پیش برد.
مراسم خاکسپاری در حضور نزدیکان انجام خواهد شد.
حزب نوین ضد سرمایه داری روز شنبه ٢٣ ژانویه به یاد او یک بزرگداشت مبارزاتی در پاریس برپا خواهد کرد. امروز و نیز فردا دانیل مرمه در رادیو France Inter
برنامهء خود را که از ساعت ١۵تا ١٦ ادامه دارد به بزرگداشت دانیل بن سعید اختصاص می دهد. وی یکی از تئوریسین های جنبش تروتسکیستی فرانسه بود، اما تروتسکیسم را به عنوان امری تاریخی که چالشی در برابر استالینیسم بوده به شمار می آورد و نه آنکه آن را هویت خویش ارزیابی کند. در دههء ١٩٦٠ در مدرسهء نرمال Ecole normale درس خواند که دانشسرای عالی صاحب نام فرانسه است سالهایی که این دانشگاه با وجود استادانی چون لویی آلتوسر کانون فعالیت های فکری چپ نیز بود.
دانیل بن سعید در یک خانوادهء فقیر یهودی در اوران (الجزایر) متولد شده بود. خانواده اش در ١٩٦٢ به فرانسه آمدند و پدرش در شهر تولوز قهوه خانه ای کوچک باز کرد. پدربزرگ مادریش یک کمونارد بوده و وی این سابقه و سنت را در شکل گیری شخصیت خود مؤثر می دانست. کتاب Une lente impatience (ناشکیبایی کُند) انتشارات ستوک، پاریس ٢٠٠٤، گویی پاسخی ست به سؤالی که مورخ آمریکایی هوارد زین زمانی مطرح کرده بوده که:«چه شد که تو به فکری که امروز داری رسیده ای؟». بن سعید در این کتاب مسیر زندگی خود را شرح می دهد تا بگوید چرا به اینجا و این اندیشه رسیده است. در مصاحبه با دانیل مرمه دربارهء همین کتاب در ٢٠٠۴ گفته بود: «این تاحدی برایم آزاردهنده است که بسیاری از افراد در سخنان خود طوری از روشنفکران و تعهد سیاسی آنان حرف می زنند که گویی موضع گیری آنان ناشی از فکر و استدلال آنها ست و اینکه گویا موضع آنان از بینشی فلسفی که از جهان دارند مایه می گیرد. حال آنکه من معتقدم واقعیت برعکس است و فرد پیش از آنکه بتواند شور و انگیزهء خود را مستدل کند سراپا وارد عمل می شود».
بن سعید از ١٩٦٨ که نخستین کتابش را دربارهء جنبش ماه مه ٦٨ نوشت (انتشارات ماسپرو) تا کنون، یعنی بیش از ۴٠ سال با نگارش کتاب ها و مقالات و با مداخله های گوناگون در دفاع از مارکسیسم و انقلاب و سوسیالیسم فعالیت کرد و رزمید. در سال گذشته کتابی همراه با اولیویه بوزانسونو (رهبرNPA) نوشت تحت عنوان «برای سوسیالیسم قرن بیست و یکم تلاش کنیم». او در دفاع از حقوق خلق های تحت ستم در همه جای جهان به ویژه در فلسطین و آمریکای لاتین، همواره در صف اول بود. مقالات و موضع گیری های وی به ویژه که خود یهودی تبار بود در حمایت از فلسطین و مبارزهء عادلانهء مردم آن بسیار مؤثر بود. چنانکه موضع گیری او به سود مبارزهء انقلابی و کمونیستی در ایران و حمایت از کارگران و زحمتکشان ایرانی نیز وفاداریش را به پرنسیپ هایی که خود و حزبش دارند نشان می داد. سبک آموزشی وی در نگارش و توضیح اندیشه های کلاسیک مارکسیستی، بحث ها و پلمیک های وی با اندیشمندان مخالف و اطلاعات روزآمد شده اش در برخورد به مسائل سیاسی فرانسه و جهان از وی کسی ساخته بود که رسانه های گروهی نمی توانستند وی را نادیده بگیرند و از وی نظرخواهی می کردند. برخورد همیشه آشنا، رفیقانه و متواضعانه اش برای ما که شانس آشنایی با او و برخی از کارهایش را داشتیم و در خیلی از موارد او را همرزم و همراه خود می یافتیم غنیمت بود. یادش و مبارزه اش در ذهن و عمل ما تبعیدیان ایرانیِ سرِموضعی ماندگار است.
مقالات متعددی از وی به فارسی منتشر شده که روی اینترنت قابل دسترسی ست. از جمله در اندیشه و پیکار:
- مارکس رهیده از قفس خویش منتشر شده در آرش ۵۴ (فوریه ـ مارس ١٩٩٦)
- دانیل بن سعید و نگاه او به جنبش کارگری و اجتماعی فرانسه در کنگرهء بین المللی مارکس، جلد ٣
- تداوم منطقی ایده ها (همانجا)
- ما یهودیان [در محکومیت تجاوزات اسرائیل و حمایت از مردم فلسطین] دانیل بن سعید با ۵١ امضای دیگر در کتاب «شکوه انتفاضه و تنهایی یک ملت»
http://www.peykarandeesh.org/old/book/Intifada/intefada.index.htm
- آری ما یهودیان با چند امضای دیگر (همانجا)
- پرسش های اکتبر، آیا انقلاب اکتبر کودتا بوده؟ وآیا از ابتدا محکوم بوده است و زودرس؟ مندرج در سامان نو شماره ٤
http://www.peykarandeesh.org/article/Porsehhaye-Oktober-Daniel-Ben-Said.html
- مصاحبه با آلن بادیو نویسندهء «فرضیهء کمونیسم» و پاسخ دانیل بن سعید به برخی از انتقادات او
http://www.peykarandeesh.org/article/Alain-Badiou-et-la-reponse-de-Bensaid.html
تراب حق شناس
سایت اندیشه و پیکار
www.peykarandeesh.org