گزارش و بررسى یك تظاهرات

تظاهرات عظیم كارگران صنعت برق مكزیك علیه فرمان رییس جمهور

روز ۱۵ اكتبر ۲۰۰۹ است. پنج روز پیش به فرمان رییس جمهور مكزیك هزاران پلیس تأسیسات "برق و انرژى مركز" این كشور را به اشغال خود در آوردند. تمام شركت هاى بزرگ "خبرى" حمایت مطلق خود را از این فرمان نشان دادند. سه حزب مهم این كشور: حزب اقدام ملى PAN (كه رییس جمهور این كشور عضو آن است)، حزب انقلاب ادارى شده PRI، و حزب انقلاب دمكراتیك PRD تا به حال در عمل یا كاملاً از انحلال شركت برق مركز مكزیك دفاع كرده اند، و یا با برخورد پاسیو بدون آن كه به روى خود بیاورند در كنار دولت مانده اند. تنها حزب كار مكزیك رسماً علیه این اقدام موضع گیرى نموده است. اما مردم مكزیك با ناباورى و تعجب، با خشم و نفرت این حمله ضد انقلاب علیه دستاوردهاى كارگران را محكوم مى كند.
دولت براى از میان برداشتن "سندیكاى مكزیكى برقكاران" [١] و خصوصى كردن تأسیسات و خدمات آن، این شركت را تعطیل كرد تا سرفرصت به آن چوب حراج بزند. این سندیكا كه هنوز جزو سندیكاهاى چپ مكزیك به شمار مى رود، در سال ۱۹۱۴ تأسیس شده است. در سال ۱۹۱۶ در پى یك اعتصاب، دبیر اولش به اعدام محكوم مى شود و تنها پس از ۱۸ ماه مبارزه كارگران وى را آزاد مى كنند. در سال ۱۹۳۶، اعتصاب در شركت برق به منظور تأمینِ حقِ قرارداد دسته جمعى براى كارگران آغاز مى شود. این عملى بسیار مهم در كشور بود، زیرا سندیكاهاى دیگر نیز به تبعِ آن شروع به مبارزه براى بدست آوردن راه هایى مى كنند تا دستاوردها و حقوق خود را تثبیت كنند. تا قبل از تعطیلى شركت، كارگران آن، در كنار برخى بخش هاى صنعتى دیگر، از جمله صنعت نفت، به بركت مبارزات پیشین به طور نسبى، از شایان ترین حقوق و مزایا برخوردار بودند.
عصر روز پنج شنبه، با فراخوان "سندیكاى مكزیكى برقكاران" و حمایت ده ها سندیكا و سازمان هاى اجتماعى و سیاسى، مركز شهر مكزیك را در همبستگى با ۶۶ هزار كارگر شركت برق مركز مكزیك به اشغال خود در آوردند.
قرار بود تظاهرات ساعت چهار بعد از ظهر آغاز شود. ما ساعت سه و نیم به نزدیكترین ایستگاه مترو، ایستگاه ایدالگو رسیدیم. مى خواستیم از این جا با یك وسیله نقلیه دیگر به محل آغاز تظاهرات، میدان "فرشته استقلال" برویم. اما سیل جمعیت از همین فاصله، خیابان را بند آورده بود. ساعت چهار به نزدیكى هاى میدان رسیدیم، سر و صداى جمعیت و خبرنگارانى كه گرد رهبران سندیكایى جمع شده بودند نظرها را به خود جلب مى كرد.
ساعت چهار و ربع تظاهرات راه مى افتد. ما دو خیابان قبل از میدان "فرشته استقلال" مى ایستیم تا منتظر دوستان مان در شوراى محلات باشیم. از قبل ترتیب حركت گروه ها در جلسه نمایندگان مقرر شده است (یعنى چه گروهى پشت سر چه گروه دیگر باشد). ما نمى دانیم شوراى محلات چندمین گروه است. بنا بر این تصمیم مى گیریم تا آمدن آن ها در كنار خیابان بایستیم و تظاهرات را نظاره كنیم. خیابان پهن است. بولوارى است كه هر طرف آن در قسمت وسط چهار خط اتومبیل دارد، بعد یك پیاده روى شش هفت مترى، و بعد یك خط اتومبیل دیگر و دست آخر یك پیاده روى دیگر. همه جا پر است. این سیل جمعیت نیست كه به راه افتاده. تسونامى ست. موج عظیم مردم معترض. فریاد خشم شرافتمندانه چهل و چهار هزار كارگرى كه در عرض یك روز خانه خراب مى شوند. آتش پاك كننده اى ست كه ویروس ارتجاع را بسوزاند.
ما یك ساعت و نیم در همان جا كه بودیم، ایستادیم تا رفقایمان را پیدا كنیم. اما بین این همه رفیق مگر فرقى دارد كه با كدام همدوش باشى؟ به علاوه مى خواهیم جمع شدن این كارگران در میدان مركزى شهر [زوكلو] [٣] را هم دیده باشیم. پس تصمیم مى گیریم راهى شویم. با سرعتى بیشتر از صفوف تظاهرات به سوى زوكلو مى رویم. در راه آشنایان بسیارى را از گروه هاى مختلف مى بینیم. از فعالین زاپاتیست تا انجمن هاى محلى، از سندیكالیست ها، تا طرفداران مشى چریكى، از مبارزین جنبش هاى بومى، رهبران "شوراى مردمىِ خلق هاى اوآخاكا" تا میلیتانت هاى جنبش همبستگى با خلق فلسطین و كوبا. همه حضور دارند. گویى همه مى دانند كه اگر امروز هدف سندیكاى برقكاران است، فردا نوبت سندیكاى "دانشگاه ملى خودمختار مكزیك" است و پس فردا نوبت هر كس دیگرى ست.
ساعت هفت به زوكلو مى رسیم. در تمام مسیر چند شعار محورى به گوش مى خورد: این جا قدرت سندیكاى مكزیكى برقكاران معلوم مى شود! تنها نیستید!
خلق متحد هرگز شكست نمى خورد!
اگر راه حلى نباشد، انقلاب خواهد شد!
تا ساعت هشت و نیم سخنرانى نمایندگان سندیكاها و گروه هاى مختلف ادامه داشت. وقتى براى ختم راه پیمایى سرود ملى مكزیك خوانده مى شد، آخرین گروه تظاهرات تازه به میدان مقابل بورس (حدود ۲ كیلومتر مانده به زوكلو) رسیده بود. ازدحام جمعیت در خیابان هاى دیگر اجازه پیشروى نمى داد.
شب در برنامه هاى مختلف خبرى، كوشیدند به شنوندگانشان حقنه كنند كه تظاهرات آن قدر هم كه انتظار مى رفت بزرگ نبود!! رییس پلیس تعداد تظاهركنندگان را ۱۵۰ هزار نفر اعلام كرد. برگزار كنندگان و برخى رسانه هاى بدیل آن را تا ۳۰۰ هزار نفر برآورد كردند. اما خبرنگاران "تلویزا" (یكى از بزرگترین شركت هاى تلویزیونى قاره آمریكا و صاحب "كابل ویزیون") ادعا كردند كه تظاهرات تنُك بوده و به این دلیل طولانى. ولى چند دقیقه بعد در پاسخ به این سؤال كه چرا لوپز اوبرادر (كاندیداى سابق ریاست جمهورى) كه بین آخرین دسته راه پیمایان بوده، در میدان بورس سرود ملى را خوانده است، همان خبرنگاران گفتند:‌ "آنقدر خیابان پر بود كه وى نمى توانست تا زوكلو برسد و خودش را نشان دهد". درست گفته اند كه دروغگو كم حافظه است! اما آنان سخت پاى فشردند كه شركت كنندگان در این تظاهرات، "همان ناراضیان همیشگى هستند، كه هر چه باشد، باز آنان ناراضى اند".
راستى چه اتفاقى افتاده است؟
نشریه "پروسه سو" در روز ۱۳ اكتبر مى نویسد: "اتفاقات صبح ده اكتبر نشان مى دهد كه مشكل واقعىِ رییس جمهور مكزیك، فلیپه كلدرون با سندیكاى مكزیكى برقكاران، موضوع دمكراسى سندیكایى نبود كه طى یك هفته وزیر كار، چنین ادعا مى كرد و به بهانه آن رهبرى سندیكا را به رسمیت نمى شناخت،. .... هر روز بیش از پیش هدف واقعى این كودتاى سیاسى - نظامى روشن مى شود: بدست گرفتن كنترل یك كمپانى كه مى تواند تجارت سودآورى باشد براى كسى كه امتیاز استقرار خطوط "فیبر نوری" را در منطقه فلات مكزیك در اختیار داشته باشد. این مهمترین بازار در مقیاس حجم و میزان دستیابى به یك رشته از معاملات "سه گانه" است، یعنى انتقال اطلاعات [انترنت]، صدا و ویدیو توسط یك شبكه آلترناتیو...
مارتین اسپرزا [رهبر سندیكاى مكزیكى برقكاران] در مصاحبه با شماره گذشته پروسه سو گفت: "یك معامله است، فرصتى ست براى شركت هاى الكتریكى، چراكه به علاوه شبكه یك صد كیلومترى فیبر نوری، شركت برق مركزى یك درصد خاك كشور را تحت پوشش دارد. ما فیبر نوری داریم براى مصرف خودى و توان گسترش آن. مى توانیم سرویس صدا [تلفن]، تصویر و انترنت (سه گانه) را با سرعت بالا در اختیار جامعه قرار دهیم."...
سندیكاى مكزیكى برقكاران و رییس شركت برق و نیروى مركز، خورخه گوتیررز بِرا در روز ۳۰ ژوین ۲۰۰۹ تقاضاى گرفتن امتیاز استفاده از شكبه فیبر نوری و اجازه واگذار كردن خدمات سه گانه را تقدیم وزیر راه و ترابرى كردند." (به نقل از نشریه پروسه سو، چاپ مكزیك، شماره ۱۳ اكتبر ۲۰۰۹) جالب است اضافه كنیم كه كسى كه وكیل یكى از بزرگترین دشمنان سندیكا، یعنى آقاى فرناند سبایو، رییس اسبق سنا، عضو حزب اقدام ملى، یعنى همان حزب آقاى رییس جمهور است. به عبارت دیگر به روشنى مى توان دید كه در پس هاى و هوى رییس جمهور، شركت هاى بزرگ رادیو تلویزیون و تلفن رؤیاى كنترل هرچه بیشتر این بازار سودهاى كلان را در سر مى پرورانند.
برخورد رهبران سندیكا نیز طى سال هاى گذشته كم ایراد نداشته است
در كنار فساد برخى از این رهبران، جا خوش كردنشان در پست هاى مختلف، و در آمد هنگفت و غیره، اشكالات عملى دیگرى نیز وجود داشته كه آنان را تا حدى محدود كرده است. گستردگى تظاهرات روز ۱۵ اكتبر میتواند اغفال كننده نیز باشد، مى تواند این تصور را برانگیزد كه همین كافى ست. اما با وجود تبلیغات بى حد و مرز رسانه هاى ارتباط همگانى، اگر با بقیه جنبش هاى اجتماعى به صورتى ارگانیك نخورد، این همبستگى مى تواند امرى گذرا باشد (حداقل هییت حاكمه‌ مكزیك چنین امیدى دارد).
در ۲۸ اكتبر ۲۰۰۲، یعنى هفت سال پیش در مصاحبه اى با نگارنده، یكى از رهبران این سندیكا، آقاى رامون پاچه كو، به درستى اذعان مى كرد: " تجربه ما گویاى این است كه "خصوصى سازان" كارشان لَنگ نمى ماند. آنها به همین سادگى تسلیم نمى شوند، حوصله دارند، پا فشارى مى كنند. تجربه ما را وا مى دارد كه مقاومت كنیم و در مبارزه فعال باشیم. و با تمام وجود كوشش كنیم تا ایتلاف هاى بزرگترى را در داخل و خارج از كشور، به وجود بیاوریم. این وضعیت امروز ماست."
اگر سندیكا به این سخنان اعتقاد داشته باشد، بایستى طبعاً سیاست گسترش ارتباط در اجتماع را به پیش برد یعنى بكوشد با اقشار مختلف اجتماعى در یك رابطه ارگانیك قرار گیرد. با نگاه كوتاهى به عملكرد سال هاى گذشته‌ سندیكاى مكزیكى برقكاران، مشاهده مى كنیم كه این سندیكا، به درستى با سندیكاهاى بزرگ دیگر، از جمله سندیكاى كارگران آموزش و پرورش دانشگاه ملى خود مختار مكزیك و برخى سندیكاهاى دیگر نوعى ارتباط تنگ تر برقرار مى كند. ولى در روابط اجتماعى، به جاى برگزیدن همرزمان خود در میان نیروهاى اجتماعى و چپ، به احزاب انتخاباتچى نزدیك مى شود (خود آقاى رامون پاچه كو، در حال حاضر از سوى حزب انقلاب دمكراتیك PRD نماینده مجلس است، و لازم است یادآورى كنیم كه تا به امروز فقط بخشى از نمایندگان این حزب در مجلس با فرمان رییس جمهور مخالفت خود را ابراز كرده اند) و به همین دلیل، براى مثال با آن كه این سندیكا علیه "كارزار دیگر" زاپاتیست ها موضع گیرى نمى كند، عملاً‌با آن فاصله دارد. ولى مهمتر از همه این كه این سندیكا روى تجربیات بجاى مانده از سندیكاهاى چپ دیگر در مكزیك (مانند سندیكاى خط ۱۰۰ رانندگان اتوبوس شهرى) و یا تجربه كارگران كارگاهى كوچابامبا در بولیوى چشم مى پوشد. در این مورد اسكار الیورا، به درستى این تجربیات را مورد توجه قرار مى دهد و نتیجه مى گیرد كه جنبش كارگرى در حال حاضر تنها در كارخانه ها خلاصه نمى شود، بلكه محلات كارگرى، و از این طریق خانواده هاى كارگران را نیز باید به حساب آورد [٤]. بدین ترتیب جنبش كارگرى از پشتوانه عظیم جنبش محلات نیز بهره مند خواهد بود. چنین كمبودى را كارگران برق مركز مكزیك حالا با پوست و گوشتشان احساس مى كنند.
٢ یكى از نكات مهم دیگر، برخورد، موضع گیرى و عملكرد مطبوعات، و به طور مستقیم روزنامه نگاران [ژورنالیست ها] در رابطه با حمله گسترده علیه دستاوردهاى سندیكایى ست. اگر این روشنفكران "روزنامه نگار" در ذهن محافل "چپ"، نوعى "مبارزه با سركوب" و ... را تداعى مى كردند، امروز مترادف "سرباز" "مبلغ" و "مروج" سرمایه دارى نیولبیرال و حریصى هستند كه هیچ فراخوانى براى همكارى شان لازم نیست. آنان براى تكه استخوانى داوطلبانه صف كشیده اند. دروغپراكنى گوبلزگونه و حملات همه جانبه این "خبرنگاران" علیه سندیكاها به طوركلى، سندیكاى مكزیكى برقكاران به طور اخص، و هرنوع دستاورد كارگران در روزهاى اخیر، تنفر مردم را علیه شان به گونه اى برانگیخته است كه گاهى در حركات روزهاى اخیر به راستى خطر جان آنان را تهدید مى كند.
و دست آخر، هرگز نمى توان از خاطر برد كه دستاورد تقریباً صد ساله این سندیكا، مفت به چنگ نیامده كه مفت از دست برود. حقوق نسبتاً درخورِ كارگران متشكل در این سندیكا و برخى از سندیكاهاى دیگر مكزیكى، خارچشم همه سرمایه داران و حامیان شان است. هر حمله اى به هر یك از این سندیكاها، حمله به تمامیت جنبش كارگرى ست. دفاع از این دستاوردها، به معنى دفاع از رهبران كم یا بیش فاسد این یا آن سندیكا نیست، بلكه دفاع از حقوق كارگران متشكل در آنها ست. در این مبارزه، بدون آنكه جایگاه فعالیت سندیكایى را در مناسبات طبقاتى كنونى فراموش كنیم، باید با تمام نیرو دوش به دوش این كارگران گام برداشت و یار و یاور آنان بود.

پانویس
---------------------------------------------
[١] Sidicato Mexicano de Electricistas , www.sme.org.mx
[٢] از جمله نگاه كنید به: مبارزات كارگران جهان علیه خصوصى سازى و مصاحبه اى با رامون پَچِه كو در سایت انتشارات اندیشه و پیكار:
http://www.peykarandeesh.org/old/jonbesh/pdf/Ramon-Pacheco-SME.pdf
[٣] Zocalo
[۴] Oscar Olivera: ¿Qué hemos aprendido? El Nuevo Mundo del Trabajo.Nosotros smoms la coordinadora, Abril ٢٠٠٨