درحالی كه غالب كارگران ایرانی در باقیمانده سال ٨٨، همچنان در انتظار افزایش دستمزد تحقق وعده نمایندگان خود روزها را سپری میكنند؛ به جرات میتوان گفت و ادعا كرد كه پرداخت همین دستمزدهای فعلی برای كارگرانی مانند كارگران خباز یكی از بزرگترین خواسته‌های صنفی است.
شاید سال ٨٨ به دلیل كاهش دور از انتظار و خارج از قانون مزد كارگران و به دنبال آن وعده نمایندگان آنها در شورای عالی كار مبنی بر جبران مبلغ كسر شده، دیرتر از یاد مزدبگیران كشور پاك شود، اما برای كارگران خبازی كه تاكنون در نانواخانه‌ها به خمیرگیری و پخت نان اشتغال داشته‌اند این سال به مانند یكسان بودن رنگ آسمان هیچ تفاوتی با سال‌های دیگر ندارد.
به موجب ماده ١٧۴ قانون كار متخلفان از افزایش مزد كارگران براساس مصوبه شورای عالی كار محكوم به رفع تخلف و یا تادیه حقوق كارگر هستند. با این حال كارگران خباز از فرار كارفرمایان خود از اجرای این بخشنامه و یا به عبارتی افزایش نیافتن دستمزدهای خود طی سال‌های گذشته خبر میدهند.
كارفرمایان از افزایش مزد طفره میروند
محمود صالحی كارگر خباز و از فعالان كارگری شهرستان سقز میگوید: از ابتدای سال ٨٠ تاكنون به دلیل ممانعت كارفرمایان خباز از انعقاد پیمان دسته جمعی با كارگران موضوع افزایش دستمزد كارگران خباز همواره یكی از مشكلات كارگران خباز بوده است.
به گفته صالحی چون نانواخانه‌ها درگروه كارگاه‌های كوچك جای دارند، پرداخت تمامی مطالبات از جمله افزایش حقوق، طرح طبقه‌بندی مشاغل، بیمه و حق عائله، عیدی، پاداش در چارچوب پیمان دسته جمعی كه هر ساله میان كارگران با كارفرمایان خباز منعقد میشد امكان‌پذیر است.
این فعال كارگری میافزاید: از ابتدای دهه ٨٠ تاكنون كارفرمایان خباز حاضر به تمدید پیمان دسته‌جمعی با كارگران نشده‌اند كه در نتیجه آن پرداخت مطالباتی چون افزایش مزد كارگران با مشكل مواجه شده است.
وی با بیان این كه در حال حاضر دریافتی كارگران نزدیك به مزد سال ٨٧ است، میگوید: در مردادماه گذشته مجمع عمومی انجمن صنفی كارگران خباز سقز تصویب كرد تا در صورت ادامه خودداری كارفرمایان خباز از انعقاد پیمان دسته جمعی موضوع افزایش مزد كارگران خباز در اداره كار سقز مطرح شود.
وی گفت: بر همین اساس دوشنبه هفته گذشته كارگران خباز به اداره كار مراجعه كردند تا نسبت به عدم اجرای مصوبه دستمزدهای سال ٨٨ شكایت خود را مطرح كنند كه به دلیل ممانعت مسئولان اداره كار از ثبت شكایت كارگران این مراجعه به تجمع اعتراضی كارگران خباز در مقابل اداره كار منجر شد.
به گفته صالحی: مسئولان اداره كار با اشكال تراشی غیرقانونی قصد دست به سر كردن كارگران خباز داشته اما وقتی با تجمع مراجعه‌كنندگان مواجه شدند شكایت آنها را ثبت كردند.
صالحی گفت: در حالی كه با همین بهای به ظاهر ثابت نان، كارفرمایان خباز هر سال مجبور به پرداخت بهای بیشتری بابت آب، برق، سوخت آرد و سایر امكانات اولیه تولید هستند، معلوم نیست كه به چه علت از تمدید پیمان دسته جمعی با كارگران و افزایش دستمزدهای آنها خودداری كرده‌اند.
از حداقل تعیین شده كمتر مزد میگیریم
اسكندر مقدس از انجمن صنفی كارگران خباز تهران نیز از افزایش نیافتن دستمزد خود و دیگر همكارانش مینالد.
به گفته وی تا ٦ الی٧ سال پیش دستمزد كارگران خباز مانند سایر كارگران هر سال طبق مصوبه دستمزدهای شورای عالی كار افزایش یافت، اما از آن زمان تاكنون این موضوع متوقف شد. به طوری كه با گذشت ٦ ماه از آغاز سال جاری، او و همكارانش در بهترین حالت ممكن مزد سال ٨٧ را دریافت میكنند.
وی میگوید: نانواییداران بر حسب نوع طبع نان تافتون، لواش، بربری یا سنگك، مزد كارگران خود را بر حسب تعداد نان پخته شده یا كیلوگرم آرد مصرفی پرداخت میكنند و توجهی به مصوبه شورای عالی كار ندارند.
وی میگوید تنها در آزادپزیها است كه مزد كارگران براساس مصوبه شورای عالی كار پرداخت میشود وگرنه تمامی كارگران شاغل در نانواییهایی كه از آرد یارانه‌ای استفاده میكنند مساله عدم افزایش مزد وجود دارد.
مزد كارگر ثابت مانده است
علی یزدانی، از انجمن صنفی كارگران خباز اصفهان نیز در خصوص عدم افزایش دستمزد كارگران خباز میگوید: قیمت مواد اولیه نان هر سال افزایش مییابد و تنها مزد كارگر است كه ثابت مانده است.
وی میگوید: با كارفرمایان و استانداری توافق كرده بودیم كه از ابتدای امسال مزد كارگران خباز افزایش یابد. محاسبات لازم انجام شد و سر مبلغ هم به توافق رسیدیم اما گفتند بگذاریم انتخابات تمام شود. بعد از انتخابات استاندارد وزیر شد و رفت بعد سرپرست استانداری گفت صبر كنید تا استاندارد جدید بیاید و استاندار جدید هم كه آمد گفت شما كه این مدت صبر كرده‌اید، یك مقدار دیگر منتظر بمانید تا این افزایش تحقق شود.
وی میگوید: افزایش مزدكارگران خباز درست یا نادرست با یارانه‌ای بودن پخت نان و ثابت ماندن بهای آن گره خورده است و كارفرمایان میگویند برای افزایش دستمزد باید بهای نان را گران كنیم.
به گفته یزدانی در حال حاضر مساله دولتی بدون بهای نان باعث ایجاد مشكل در راه افزایش دستمزد كارگران خباز شده است به طوری كه این كارگران در بهترین حالت دستمزدهای سال قبل را میگیرند.
راه حل تضمین نشدنی
وقتی تعداد نانواییها در هر شهر و شهرستان از شمار انگشتان دست خارج باشد، نمیتوان از رقم قطعی كارگران خباز سخن گفت بلكه فقط میتوان براساس گفته‌ها و شنیده‌ها تعداد خبازیها را در اعدادی بین ٢ تا ۵ ضرب كرد تا رقم احتمالی كارگران شاغل در نانوایی مشخص شود. به نظر میرسد كارگران خباز برخلاف سایر كارگران كه به امید بازنگری چندباره مصوبه دستمزدهای شورای عالی كار نسبت به افزایش دستمزدهای خود دل خوش كرده‌اند، سال‌ها است كه دل خود را به اجرای به موقع مصوبات شورای عالی خوش كرده‌اند.
كارگران خباز سقزی به نیابت از همكاران خود از چند سال پیش به منظور افزایش قانونی مزد خود مكاتباتی را با وزارت كار امور اجتماعی انجام داده‌اند ارگانی كه وظیفه دارد در راستای تنظیم روابط كار با متمردان افزایش قانونی مزد كارگر برخورد كند اما در نهایت باز هم اخبار عدم افزایش دستمزد كارگران خباز شنیده میشود.
ممكن است با حذف یارانه نان و آزاد شدن بهای پخت آن دستمزد این كارگران مانند دیگر كارگران افزایش یابد اما معلوم نیست با آزادشدن بهای نان همین كارگر بتواند نان مصرفی خانواده خود را تامین كند، آن هم در شرایطی كه كارشناسان اقتصادی از تبعات جدی طرح هدفمندشدن یارانه‌ها خبر میدهند.
گزارش: امیر بهرامی