چگونه «رینگ» مرضیه را کشت؟
گزارشی از درون کارخانه نساجی کویر سمنان
در روزهای گذشته جان‌باختنِ یک کارگر ۲۱ساله به‌نام «مرضیه طاهریان» در کارخانه نساجی کویر سمنان خبرساز شد. خبرگزاری‌های دولتی در ایران «بی‌احتیاطی از سوی کارگر» را عامل مرگ او اعلام کردند اما در روزهای بعد مشخص شد گیر کردنِ مقنعه‌ای که مرضیه به صورت اجباری به‌سر داشته، در دستگاه و آسیب به سر او علت اصلی جان‌باختنش بوده است.
یک منبع آگاه از درون کارخانه نساجی کویر سمنان که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌و گو با زمانه جزییات جدیدی درباره وضعیت کاریِ کارگران زن و مرد در این کارخانه و همچنین چگونگی جان‌باختن مرضیه طاهریان را در اختیار زمانه قرار داده است.
شرکت نساجی کویر سمنان یک کارخانه صنعتی واقع در فاز یک از شهرک صنعتی شرق، در کیلومتر ۸ جاده سمنان- دامغان است که با مدیریت فردی به‌نام «امیررضا فیض» در زمینه تولید انواع نخ ظریف پنبه اى و الیاف مصنوعى فعالیت دارد.
کارگران زن؛ هشت ساعت دویدنِ بی‌‌وقفه، هوای دم کرده و حجاب اجباری
«به علت اینکه فیتیله‌ها، نیمچه نخ‌ها و نخ‌ها در دستگاه‌های تولیدی، دچار پارگی‌های مداومِ پیوندها و پایین آمدن کیفیت محصولات نشود، باید دما و رطوبت سالن در یک درجه خاص تنظیم باشد. این دما و رطوبت، حالتی شرجی و دم کرده به فضا می‌دهد. مشابه رفتن با پوشش کامل در حمامِ بخار.»
عبارات بالا، شرایط حاکم بر فضای کارخانه نساجی کویر سمنان است که یک منبع آگاه آن را توصیف می‌کند. او به زمانه می‌گوید:
«در این محیط، کارگران زن، باید از پوشش مانتو، شلوار و مقنعه استفاده کنند که حتی راه رفتن در این هوای شرجی را برای آنها بسیار سخت می‌کند. کارگران به هیچ عنوان اجازه‌ی نشستن ندارند و در صورت مشاهده‌ی نشستن یک کارگر در گوشه و کنار سالن، به او تذکر داده می‌شود و در صورت تکرار، در مراحل بعد اخطار و برخوردهای جدی تر شامل حال کارگر خواهد شد.»
به‌گفته او، هر کارگر هشت ساعت به صورت مستمر در حال دویدن بین دستگاه‌هاست. در حالی که نه تنها از پوشش مناسب و ایمن برخوردار نیست بلکه کمترین موارد ایمنی دستگاه‌ها، بعضا به علت مستهلک بودن، هم در نظر گرفته نشده است.
نبود ایمنی در محیط کار و حوادث ناشی از کار، از جمله موضوعاتی است که در سال‌های گذشته منجر به جان‌باختن یا مصدوم شدن صدها کارگر در ایران شده است.
شمار بالای تلفات ناشی از نبود ایمنی در محیط کار در ایران در حالی‌ست که بسیاری از کارفرمایان به‌ویژه کارفرمایان بخش خصوصی به دلیل کم‌کردن هزینه‌ها و کسب سود بیشتر، از تهیه وسایل و امکانات حفاظتی و ایمنی در محیط کار خودداری می‌کنند.
فضای داخلی کارخانه چگونه است؟
منبع آگاه درباره نحوه چینش ابزارآلات تولید و وضعیتِ کاریِ کارگران در سالن‌های کارخانه نساجی کویر سمنان می‌گوید:
«در کارخانه‌ی اصلی نساجی کویر، دوسالن مجزا وجود دارد. سالن A شامل دستگاه‌های قدیمی تر است که در برگیرنده‌ی دستگاه‌های اپن اِند، خط، کاردینگ و شانه، اومگا لَپ، پاساژ، فلایر، رینگ، اتوکنر و قسمت‌های بسته بندی ست. در سالن B هم که معروف به سالن جدید است، مجموعه‌ی دستگاه‌های جدیدتری از اپن‌اند و رینگ و فلایر با تولیدات مشابه قرار دارد.»
به‌گفته او، تولیدات نساجی کویر سمنان شامل ریسندگی انواع نخ‌های پنبه‌ای رینگ و اپن‌اند، رنگرزی نخ به روش بوبین رنگ کنی و نیز تولید پارچه‌ی جین، پاکویی و انواع دیگر پارچه‌های پنبه‌ای سبک و سنگین می‌باشد:
«تمامی محصولات در سه کارخانه‌ی تولیدی مجزا به نام‌های نساجی کویر، کویرجین و دُرین ریس تولید می‌شود که نساجی کویر و کویر جین در یک قسمت ِ شهرک صنعتی سمنان و دُرین ریس در قسمت دیگری از شهرک قرار دارد.»
براساس اطلاعاتی که این منبع آگاه در اختیار زمانه قرار داده، کار خانه نساجی کویر سمنان با حدود هزار و سیصد صد نفر کارگر، در چهار شیفت کاری ِ هشت ساعته فعال است و اکثر کارگران را هم زنان تشکیل می‌دهند:
«آقایان بیشتر در بخش بانکه برها و بوبین زن‌ها هستند و در شیفت‌های ۱۲ ساعته مشغول به کارند. همچنین بخش هایی از کویر جین هم شیفت‌های مشابه ۱۲ ساعته و یا در قسمت‌هایی به صورت سه شیفت مشغول هستند. برخی از کارگرهای زن و مرد، بسته به قسمت کاری، مانند گروه دختران فنی و بخش هایی از آزمایشگاه، قسمت آموزش و بهداشت، در شیفت‌های ثابت دائم و به‌صورت روزکار، مشغول به کار هستند.»
به‌گفته این منبع آگاه، کارگران در طی ساعات کاری به‌هیچ‌وجه اجازه ندارند در محل کار بنشینند و تمام مدت باید به صورت ایستاده به کار خود ادامه دهند.
رینگ، دستگاهی که جان مرضیه را گرفت
«سالن A، رینگ ۲، واحد ۸۲۰»
عبارت ذکر شده، آدرس دقیق نقطه‌ای در کارخانه نساجی کویر سمنان است که مرضیه طاهریان به‌دلیل داشتنِ حجاب اجباری و به‌خاطر عدم ایمن سازیِ محل کارش توسط کارفرما، جانش را از دست داده است.
دستگاه ریسندگی رینگ که در میان کارگران نساجی با اصطلاح «رینگ» هم شناخته می‌شود، یک سیستم قدیمی ریسندگی است که عملیات‌های نخ کشی (Drawing)، تاب (Twisting) و پیچش (Winding) را در مراحل مختلف تولیدِ نخ انجام می‌دهد.
منبع آگاه اما بر این باور است که دستگاه‌هایی که مرضیه با آنها کار می‌کرده نه تنها قدیمی و فرسوده بوده بلکه نقص فنیِ محرز هم داشته است:
«همه کسانی که برای مدتی اوپراتور رینگ ۱ و ۲ در سالن قدیم یا همان سالن A بودند، متفق‌القول معتقدند که این دو دستگاه پارگیِ پیوند وحشتناکی دارند. میزان ِ پیچیدگی نیمچه نخ به دور سیلندرها به علت همین پارگی‌های مداومِ پیوند، بسیار زیاد است. این دو دستگاهِ کلافه کننده‌ای که اکثرا حالت درهم ریختگی دارند، همچنان استارت شده و به تولید ادامه می‌دهند.»
او می‌گوید نقص فنی دستگاه‌ها باعث می‌شد مرضیه به صورت پیوسته در میان دو رینگ در حال دویدن باشد:
«۱۰ دقیقه آخر هر شیفت، فشار کاری اوپراتورهای رینگ، به بالاترین حد خود می‌رسد. بوبین‌های خالی باید تعویض شده باشد (بعضا در هر شیفت کاری و برای هر دستگاه ۳۰۰تا ۴۰۰ بوبین باید طی شیفت تعویض شود). دستگاه پارگی پیوند نداشته باشد. پیچیدگی دور سیلندرها برطرف شده و واحدهای غیر فعال باید فعال شوند. سپراتورها، آپرون‌ها و آپرون گیرها و سایر قطعات رینگ باید صحیح و سالم به اوپراتور شیفت بعد تحویل گردند. هر کارگر دو دستگاه رینگ را طی هشت ساعت کاری نگه می‌دارد که هر دستگاه شامل ۱۲۰۰ واحد است، علاوه بر اینکه عملا تمام مدت کاری را در حال دویدن بین دستگاه هاست، درپایان شیفت هم با سرعت بالا باید نخ کشی و پیوند واحدهای غیرفعال را انجام دهد.»
به‌گفته او، مرضیه طاهریان در حال مایع دادن به ماسوره واحد غیرفعال ۸۲۰ بوده که مقنعه و موهای پشت سر بافته شده‌اش در یک لحظه بین سیلندر گیر کرد و منجر به جان‌باختنِ او شد:
«اگر قسمت ایمرجنسی (وضعیت اضطراری) دستگاه سالم بود و درست عمل می‌کرد، نهایتا به آسیبِ منجر به مرگ، منتهی نمی‌شد. امرجنسی رینگ، یک سیم سرتاسری در قسمت پایین دستگاه است که حتی اگر با پا روی آن فشار وارد شود دستگاه خاموش می‌شود. اینکه ایمرجنسی عمل نکرده، مساله‌ای‌ست که به سادگی‌ها نمی‌توان از کنارش گذشت.»
طبق ماده ۹۱ قانون کار ایران: «کارفرمایان و مسئولان کلیه واحدهای موضوع ماده ۸۵ این قانون مکلف هستند بر اساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی برای تامین‌حفاظت و سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار، وسایل و امکانات لازم را تهیه و در اختیار آنان قرار داده و چگونگی کاربرد وسایل فوق‌الذکر را به‌آنان بیاموزند و در خصوص رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت نمایند.»
در سایه سوء مدیریت و نظارت نکردن نهادهای دولتی، این ماده از قانون کار در بسیاری از کارگاه‌ها و کارخانجات تولیدی اجرا نمی‌شود.
نقص فنی دستگاه‌ها و گزارش جعلیِ «سهل‌انگاری اپراتور»
منبع آگاه درباره نقص فنی و فرسودگی گسترده در دستگاه‌های کارخانه نساجی کویر سمنان که روزانه جان صدها کارگر را تهدید می‌کند، می‌گوید:
«در خیلی از واحدهای سایر رینگ‌ها، ترمزِ دستگاه مشکل دارد. کارگر هنگامِ پیوند گیری، با همه توان، پدالِ پاییِ تزمز را با زانو فشار می‌دهد و نگه می‌دارد تا با بالاترین سرعت ممکن، نخ کشی و پیوندگیری نخ را انجام دهد. به ماسوره نگاه می‌کند که ثابت است. با خیال راحت دستش را برای پیوندگیری جلو می‌برد که ناگهان ماسوره با سرعت وحشتناک شروع به چرخش می‌کند. اگر شانس بیاورد و دستش را به موقع عقب بکشد، سالم می‌ماند. همه‌ی این فرآیند در عرض ۱۰ ثانیه اتفاق می‌افتد.»
به‌گفته این منبع آگاه، در صورتی که دست یکی از کارگران به دلیل نقص فنی دستگاه‌ها آسیب ببیند، لیدر (سرپرست) بخش رینگ در گزارش خود، علت حادثه را «سهل‌انگاری اپراتور» خواهد نوشت.
براساس اطلاعاتی که در اختیار زمانه قرار داده شده، کارگران نساجی کویر سمنان نه تنها تجهیزات ایمنی کافی از طرف کارفرما دریافت نمی‌کنند بلکه حتی هوای سالم برای تنفس هم در فضای کارخانه وجود ندارد:
«گذشته از سروصدای وحشتناکی که بین رینگ‌ها وجود دارد، پرز و الیافِ ریز، مثل اکسیژن، در هوای کل سالن‌ها شناور است و ریه کارگران را درگیر می‌کند این در حالی‌ست که کارگرها برای هشت ساعت کاری،، روزانه فقط یک عدد ماسک سهمیه دارند. همچنین تجهیزات و وسایل ایمنی استاندارد نیست و به‌عنوان مثال باید از کلاه مخصوص به جای پوشش مقنعه برای حفاظت جان کارگرانِ زن استفاده شود.»
نا امنی شغلی مداوم و حجم بالای کار در شبانه روز
نا امنی شغلی کارگران در ایران از بحث‌های چالش برانگیز در سال‌های اخیر بوده است. بی‌توجهی دولت به بازرسی و کنترل محیط کار، و وجود میلیون‌ها نیروی بیکار، به کارفرمایان امکان داده است کارگران را با مزد ناچیز و در فقدان ایمنی محیط کار و نبود وسایل مناسب به کار بگیرند.
آموزش ندادن کارگران و خستگی مفرط ناشی از ساعت‌های طولانی کار و نبود تشکل‌های مستقل کارگری برای پیگیری وضعیت بهداشتی و ایمنی محیط کار، حوادث کار و بیماری‌های ناشی از حرفه را افزایش داده‌اند.
از سوی دیگر، کارفرمایان در غیاب تشکل‌های مستقل کارگری که بر اجرای قانون کار نظارت داشته باشند، برای ارزان ساختن هزینه‌های خود کارگران غیر حرفه‌ای را به کار می‌گیرند و به رغم این که طبق قانون باید سه ماه دوره به کارگر آموزش دهند، این فرصت را به کارگر نمی‌دهند که مهارت لازم را کسب کند.
منبع آگاه درباره نحوه جذب نیرو و آموزش در کارخانه نساجی کویر سمنان می‌گوید:
«طی چند ماهِ گذشته هر کارگر موظف است به صورت اجباری، بین شیفت‌های کاری، اضافه کار داشته باشد. یک کارگر در نساجی، دو روز صبح کاری، دو روز عصرکاری، دو شب شبکاری و دو روز استراحت دارد. مهندس هرشیفت، برای هر کارگر در هر ماه (حتی در روزهای استراحت) چند روز اجبارا اضافه کار در نظر می‌گیرد. به این صورت که کارگر صبح کاری که از شش صبح در کارخانه بوده، ساعت دو تایم کاری‌اش در صبح کاری دوم به پایان رسیده و فردا ظهر ساعت دو باید دوباره در محل کار حاضر شود. اما چون مهندس برایش اضافه کار اجباری در نظر گرفته، همان شب هم ساعت ۱۰باید در محل کار حاضر باشد و تا فردا شش صبح، یک شیفت شبکاری اجباری داشته باشد. در این شرایط، کارگران شش صبح، محل کار را ترک کرده و همان روز دو بعداز ظهر باز باید در شیفت خود حاضر باشد.»
به‌گفته او، به‌علت وجود هزاران بیکار، درکارخانه‌ی نساجی کویر سمنان به صورت مداوم و مستمر پذیرش نیرو وجود دارد:
«هر هفته سه شنبه‌ها، آقایان و روزهای چهارشنبه خانم‌ها در نگهبانی شرکت، برای پذیرش، فرم پر می‌کنند. اما همیشه ازهر ۱۰نفر نیروی وارد شده به قسمت آموزش شرکت، دستکم شش نفر در همان مراحل اولیه‌ی آموزش، ترک کار می‌کنند. علاوه بر سنگینی هوای سالن و شرجی و الیافی که توضیح داده شد، به علت حجم بالای فشار کاری، اپراتورهای آموزشی دوام نمی‌آوردند.»
به‌گفته او، آموزش‌هایی که از طرف شرکت برای دستگاه‌ها داده می‌شود، به‌هیچ‌وجه کافی نیست و زنان از سر اجبار تن به کار در چنین فضایی می‌دهند:
«در چنین محیط آلوده و خطرناکی، فقط دوتا سه هفته به کارگرانِ تازه وارد آموزش داده می‌شود و از آنجایی که اکثر کارگرانِ زن، دختران ِمجرد یا زنانِ سابقا خانه‌داری هستند که تحت نیاز شدید مالی، حاضر به کار در این مجموعه شده‌اند، میزان ریسک پذیری کار بالاتر می‌رود و سوانح کاری افزایش می‌یابند.»
به‌نظر می‌رسد ناامنی شغلی و تبعیض جنسیتی، فشار مضاعفی را بر زنان شاغل در کارخانه نساجی کویر سمنان وارد کرده است.
*************
کارگران شهرداری خرمشهر: یک تجمع اعتراضی دیگر
امیرسام گودرزی:
یکی از کارگران: بیشتر از دو سال است که شهرداری خرمشهر و حقوق ما را یا پرداخت نمی‌کند یا به صورت نامنظم پرداخت می‌کند. شش ماه دستمزد معوقه داریم.
شنبه هشتم آبان‌ماه، دهها کارگر معترض شهرداری خرمشهر دوباره در اعتراض به پرداخت نشدنِ ۶ ماه دستمزد معوقه و ۱۴ ماه حق بیمه، مقابل ساختمان فرمانداری شهر دست به تجمع زدند. این چهاردهمین تجمع این کارگران از ابتدای سال جاری است.
یکی از کارگران در مورد علت تجمع هشتم آبان‌ماه می‌گوید:
«بیشتر از دو سال است که شهرداری خرمشهر، آنطور که خودشان می‌گویند با کمبود بودجه مواجه شده‌اند؛ حقوق ما را یا پرداخت نمی‌کنند یا به صورت نامنظم پرداخت می‌کنند. شش ماه دستمزد معوقه داریم. قرار بود ابتدای آبان ماه، حقوق دو ماه را بپردازند اما تا الان علیرغم کلی وعده و وعید اتفاقی نیفتاده است. هر بار یک چیزی می‌گویند. یکبار می‌گویند معوقات شما را اول مهرماه پرداخت می‌کنیم، بار دیگر می‌گویند اواسط مهرماه. بعد می‌گویند پرداختها در اوایل آبان قطعی‌ست. الان هم یک هفته گذشته و تا الان خبری نشده. به خدا ما هم انسان هستیم و خسته می‌شویم.»
در تجمع هشتم آبان‌ماه، دهها کارگر شهرداری خرمشهر حضور دارند. نیمی از آنان با لباس کار خود به رنگ سبز (کارگران فضای سبز) و لباس نارنجی (پاکبان‌ها) در مقابل ساختمان فرمانداری خرمشهر حاضرند. خبری از شعارهای اعتراضی مرسوم نیست. تنها چند بنر که بیانگر مطالبات کارگران است روی دیوار مقابل ساختمان فرمانداری نصب شده که روی یکی از آنان نوشته شده:
«کجاست حقوق کارگری؟ آیا خرمشهر جزء ایران نیست؟ مسئولانی که حقوق کارگران را نمی‌دهند علیه ما دست‌درازی می‌کنند»
این کارگر خدمات شهری شهرداری خرمشهر در پی اعتراض به عدم دریافت حقوق خود، از سوی عادل چلداوی عضو شورای شهر خرمشهر مورد تعرض قرار گرفت و از ناحیه چشم آسیب دید. با این‌حال سرپرست شهرداری خرمشهر این حادثه را یک «سوءتفاهم» نامید و چلداوی که متهم به مضروب کردن کارگر شهرداری است نیز مدعی شد برادرش پاکبان را بخاطر درگیری او با مادرش کتک زد.
یکی از کارگران در این باره می‌گوید:
«ما به چشم خودمان دیدیم که عضو شورا، دوست و همکار ما را کتک زد. دوستمان از عدم پرداخت حقوق خود گلایه‌مند بود و به عضو شورا اعتراض کرد. متأسفانه مسئولین آستانه تحمل پایینی دارند و تا به خودمان آمدیم دیدیم که دوستمان با صورتی خونین روی زمین افتاده است. متأسفیم که نه تنها حقوق ما را نمی‌پردارند که امثال ما را مورد آزار هم قرار می‌دهند.»
کارگر معترض دیگری هم به این موضوع اشاره می‌کند: «این چه مملکتی‌ست که به کارگر حقوقش را نمی‌دهد و وقتی هم اعتراض می‌کنیم کتک می‌زنند و تهدید می‌کنند و می‌گویند حق اعتراض نداری. چرا اینهمه وعده‌های دروغ می‌دهند و ما را منتظر می‌گذارند؟ خودشان و خانواده خودشان حاضرند فقط یک ماه بدون حقوق زندگی کنند؟ »
و کارگر دیگری هم می‌گوید: «خیلی از اینها با خانواده‌هایشان اصلا در خرمشهر زندگی نمی‌کنند. در اهواز یا در جاهای دیگر هستند و صرفاً برای شرکت در جلسات به خرمشهر می‌آیند چون تحمل سختی را ندارند. خرمشهر مظلوم که نماد مقاومت ایران است، نه آب دارد، نه هوا دارد و نه خاک. با این وضعیت اقتصاد کشور و گرانی‌ها، ماههاست که حقوق نگرفته‌ایم و در بدترین شرایط ممکن زندگی می‌کنیم.»
شکایت از وعده‌های دروغین
کارگران در صحبت‌های خود از وعده‌های به زعم آنان دروغین مسئولین گله‌مندند. آنان می‌گویند که بعد از بدقولی‌های مکرر قرار بوده تا نهایتاً پنجم آبان‌ماه، حقوق دو ماه آنان به حسابشان واریز شود اما این اتفاق هنوز نیفتاده.
یکی از کارگران در این‌باره توضیح می‌دهد:
«هربار یک تاریخی به ما می‌دهند. چندین ماه است که این وعده‌های دروغین را به ما می‌دهند. در آخرین وعده هم به ما قول دادند که تا پایان ساعات اداری پنجم آبان ماه، پایه حقوق دو ماه را واریز می‌کنند. سه روز گذشته و همچنان خبری از واریزی نیست. آنطور که شنیدیم می‌گویند مشکل از سمت استانداری است. شهرداری خرمشهر اینهمه برای برنامه‌های مختلف از جمله اربعین هزینه کرده است. کار خوبی هم کرده اما چطور برای آن همه هزینه گزاف، پول دارند اما به ما که می‌رسد، ناگهان بی‌پول می‌شوند و مشکلات را به جاهای دیگر حواله می‌دهند!»
یک کارگر دیگر میافزاید:
«چند ماه است که منتظر واریزی هستیم. به خدا زن و بچه‌هایمان از ما توقع دارند. مدارس را باز کردند و خرج تحصیل بچه‌ها هم مضاعف شده. هی وعده می‌دهند و ما هم ناچاریم صبر کنیم چون اگر بخواهیم کارمان را ترک کنیم، طلب‌مان را خیلی سخت‌تر از الان می‌توانیم وصول کنیم. ضمناً بیرون از اینجا هم کار نیست و همین کار هم بهتر از بیکاری است.»
معوقات کارکنان شهرداری
آنطور که هفته گذشته نادر عمیدزاده سرپرست فرمانداری خرمشهر گفت تأخیر در واریزی حقوق کارگران با وجود وعده پرداخت به دلیل بدقولی واریزی عوارض آلایندگی و ارزش افزوده از سوی استانداری خوزستان به حساب شهرداری خرمشهر است. با این‌حال او وعده داد تا در روز چهارشنبه پنجم آبان حقوق پایه دو ماه کارگران شهرداری خرمشهر پرداخت شود. اتفاقی که تاکنون رخ نداده و اعتراض کارگران را سبب شده است.
روی بنر دیگری که توسط کارگران مقابل دیوار فرمانداری خرمشهر نصب شده مطالبات آنان به چشم می‌خورد:
«ما در شهری زندگی می‌کنیم که مهمترین ارگان شهر (شهرداری) با وجود دستکم ۱۲۰۰ پرسنل که هر کدام حداقل ۳ یا ۴ نفر را تأمین می‌کنند که جمعاً می‌شوند ۴۸۰۰ نفر هنوز حقوق و مزایای اولیه سال ۱۳۹۹ و سال ۱۴۰۰ را هم دریافت نکرده‌اند. معوقات پرسنل شهرداری به شرح ذیل است:
برج ۶ اضافه کار ۱۳۹۹
بیمه دو ماه ۱۳۹۸
بیمه ۶ ماه ۱۳۹۹
بیمه ۶ ماه ۱۴۰۰
حقوق ۶ ماه و ۲۰ درصد حقوق برج یک»
درهای بسته فرمانداری
یکی از کارگران با اشاره به این مطالبات، به ماجرای آمدن سعید محمد، فرمانده سابق قرارگاه خاتم‌الانبیاء سپاه پاسداران و مدیرعامل فعلی مناطق آزاد به خوزستان اشاره می‌کند و می‌گوید:
«مجموعاً ۶ ماه حقوق معوقه و ۱۴ ماه هم حق بیمه طلب داریم. به اضافه آنکه ۲۰ درصد از حقوق فروردین ماه هم پرداخت نشده است. بیست روز پیش که آقای سعید محمد به منطقه آزاد اروند آمد، آنجا جمع شدیم و خواستیم با ایشان صحبت کنیم. از ساعت ۷ صبح جلوی در اصلی منطقه آزاد جمع شدیم اما گویا ایشان را از در دیگری به داخل محوطه برده بودند و نتوانستیم با او دیدار کنیم و مشکلات‌مان را بگوییم. بعد از آن هم، سه بار دیگر مقابل فرمانداری جمع شدیم اما تنها پاسخی که دریافت کردیم درهای بسته فرمانداری به روی ما بود و نشنیدن صدای اعتراض‌مان.»
پرداخت ۱۴ ماه حق بیمه هم از مطالبات کارگران شهرداری خرمشهر است. یکی از کارگران در این‌باره می‌گوید:
«علاوه بر دستمزد پرداخت نشده، مزایای مزدی معوق نیز داریم و همچنین نگران حق بیمه‌هایی هستیم که به موقع به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز نمی‌شود. در این صورت، ما در برخی ماه‌های سال دریافت خدمات درمانی و تمدید دفترچه‌های خود با مشکل مواجه می‌شویم.»
کارگر دیگری میافزاید:
«با این وضعیت بهداشت در استان و هزینه‌های سنگین درمانی، اگر خدای ناکرده ما کارگران یا یکی از اعضای خانواده دچار بیماری شویم، به دلیل عدم پرداخت حق بیمه ناچاریم که به صورت آزاد هزینه‌های درمان را بپردازیم که این برای ما سنگین و کمرشکن است. مخصوصاً که ماههاست حقوقی هم دریافت نکرده‌ایم و با فشارهای متعددی روبرو هستیم.»
اعتراض ادامه دارد
در حالی‌که حداقل دستمزدها با هزینه‌های زندگی کارگران تناسبی ندارد و دستمزدها تنها برای تأمین هزینه‌های ده روز از ماه کافی است، همین حقوق‌های حداقلی را هم پیمانکاران برای ماه‌های متوالی پرداخت نمی‌کنند و فشار دستمزدهای معوقه و حق بیمه‌های پرداخت نشده روی کارگران واحدهای مختلف از جمله شهرداری خرمشهر سنگینی می‌کند. با این حال کارگران با برگزاری تجمعات مختلف بر آن‌اند به اعتراض‌شان ادامه دهند. آنها چاره کار را در تداوم اعتراض می‌بینند.
*************
تجمع اعتراضی بازنشستگان صندوق فولاد
امیرسام گودرزی − دریافت مستمری بالاتر از خط فقر، درمان رایگان، رفع مشکلات بیمه تکمیلی، و اجرای قانون همسان‌سازی حقوق، از مهمترین خواسته‌های معترضان است.
تجمعات اعتراضی بازنشستگان و مستمری بگیران صندوق فولاد در برخی شهرهای ایران از جمله تهران، اصفهان، اهواز، شاهرود و چند شهر دیگر همچنان ادامه دارد.
آخرین مورد تجمع آنان، در روز سه‌شنبه ۴ آبان بود.
بازنشستگان و مستمری‌بگیران صندوق فولاد، با حضور مقابل ساختمان صندوق مرکزی بازنشستگان فولاد در تهران خواستار رسیدگی به مطالبات خود شدند. دریافت مستمری بالاتر از خط فقر، درمان رایگان، رفع مشکلات بیمه تکمیلی، و اجرای قانون همسان‌سازی حقوق، از مهمترین خواسته‌های معترضان است.
بیان خواست‌ها
در تجمع چهارم آبان در تهران معترضان با در دست داشتن برگه‌ها و پلاکاردهایی که روی آنها خواسته‌ها و انتظارات‌شان ذکر شده بود، بار دیگر بر مطالبات خود تأکید داشتند:
«متناسب‌سازی همسان‌سازی حقوق بازنشستگان فولاد با سایر صندوق‌های بازنشستگی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی»
«برقراری حقوق و درمان بازنشسته فولاد از طریق جدول هفت قانون بودجه»
«تبعیض و افزایش کمتر حقوق بازنشسته فولاد نسبت به سایر بازنشستگان، یعنی هدایت خانواده بازنشسته فولاد به معضلات اجتماعی»
«چرا نظارتی بر اجرای مصوبات مجلس و دولت و تبعیت از احکام قوه قضاییه در صندوق فولاد نیست؟»
«برقراری دستورالعمل‌های هماهنگ با آیین‌نامه فولاد و قوانین و مقررات حاکم بر صندوق‌های دولتی»
«افزایش ۲۵ درصد متوسط حقوق بازنشستگان فولاد خواستی مطابق مصوبه همسان‌سازی دولت و آیین نامه فولاد»
«مطالبات بازنشسته فولاد چه شد؟»
«برقراری خدمات رفاهی مطابق تعهدات آیین نامه استخدامی فولاد و مقررات حاکم بر صندوق بازنشستگی»
«خودگردانی صندوق فولاد حیات خلوت ریخت و پاش دولتی‌ها»
«ماهیت حقوقی صندوق فولاد دولتی است. بودجه آن چرا در جدول متفرقه‌های قانون بودجه است؟»
پای صحبت معترضان
■ یکی از بازنشستگان صندوق فولاد درباره تجمع صبح چهارم آبان و مطالبات‌شان گفت:
«ما برای گرفتن حق و حقوق‌مان اینجا جمع شدیم تا مسئولان، مظلومیت ما را ببینند. صندوق بازنشستگی فولاد تخلف کرده و ۲۵ درصد حقوق ما معادل حدود ۲ میلیون تومان از جیب ما برداشته و در واقع دزدی کرده است. ما تا زمانی که صندوق حق و حقوق‌مان را ندهد دست از تجمع بر نخواهیم داشت و اعتراضات خود را در کف خیابان ادامه خواهیم داد.»
■ بازنشسته دیگری بیان داشت:
«مسئولین ارشد صندوق فولاد باید به قشر زحمتکش بازنشستگان که عمرشان را در راه خدمت به صنایع فولادی کشور صرف کرده‌اند، توضیح بدهند که با این وضع تورم و گرانی روز افزون با چه مجوزی دو میلیون تومان از متوسط افزایش حقوق بازنشسته فولاد کم کرده‌اند؟ آیا این عدل و انصاف است؟ » یک معترض نیز گفت: «گرانی و کمبود کالا در کشور بیداد می‌کند. شب می‌خوابیم و صبح بیدار می‌شویم و می‌بینیم قیمت اجناس دو برابر شده. بعد در چنین شرایطی بجای اینکه حقوق ما را متناسب با نرخ تورم افزایش دهند، ۲ میلیون تومان هم کسر کرده‌اند و پاسخگو هم نیستند. در نهایت با این وضع ما روز به روز بیشتر فقیر می‌شویم.»
■ یکی دیگر از مهمترین خواسته‌های بازنشستگان صندوق فولاد، اصلاح احکام همسان‌سازی مطابق با نرخ تورم است. یکی از بازنشستگان در این‌باره گفت:
«بسیار بدیهی‌ست وقتی تورم در جامعه گسترش پیدا می‌کند و قیمت کالاها سر به فلک می‌گذارد، باید حقوق‌ها و دستمزدها هم به همان نسبت بالاتر رود وگرنه فقر و تنگدستی بیشتر شده و معضلات اجتماعی هم افزایش پیدا می‌کند. این نه تنها خواسته ما بازنشستگان فولاد که خواسته همه مردم است.»
■ بازنشسته دیگری با اشاره به قانون همسان‌سازی این پرسش را مطرح کرد:
«مسئولان صندوق فولاد بگویند با ۱۰۰۰ میلیارد تومان منابع همسان‌سازی حقوق بازنشستگان فولاد در سال ۱۳۹۹ چه کردند؟ اگر دزدی‌ها و فسادها نبود، الان ما این مشکلات را نداشتیم. تمام مشکلاتی که امروز قشر بازنشسته صندوق فولاد کشور با آن روبروست، ناشی از همین فسادها، دزدی‌ها و زد و بندهاست.»
■ یکی دیگر از بازنشستگان معترض صندوق فولاد از بی‌توجهی دولت‌ها به مطالبات‌شان گفت:
«من به عنوان یک بازنشسته صندوق فولاد افتخار می‌کنم که جوانی و سلامتی‌ام را در راه پیشرفت صنایع فولاد کشور گذاشتم. کار در صنعت فولاد جزو مشاغل سخت و پرخطر محسوب می‌شود که می‌تواند باعث بروز بیماری‌های مختلفی شود. من و همکارانم در دوران فعالیت، وظیفه خودمان را مطابق آیین‌نامه استخدامی فولاد به نحو احسن انجام دادیم ولی متأسفانه تا نوبت به دوران بازنشستگی رسید شاهد بی‌مهری و کم لطفی دولت‌ها بودیم. دولت‌ها عملاً نسبت به انجام تعهداتشان در قبال بازنشستگان کوتاهی کردند و وضعیت به اینجا رسید که می‌بینید و ما هر هفته برای اعتراض جمع می‌شویم.»
■ بازنشسته دیگری اعتراضش را این گونه بیان کرد:
«من نمیدانم این ظلم قرار است تا کی باشد؟ هیچکس هم پاسخگو نیست. ما نمی‌دانیم باید چکار کنیم. خدایا خودت به ما کمک کن. حق ما را از اینها بگیر. از مردم ماهی ۲ تومن می‌گیرند و برای همسان‌سازی تا جایی که توانستند پول ما را خوردند. این تجمعات تا زمانی که به حق خود نرسیم ادامه دارد و ما در کف خیابان هستیم.»
اعتراض ادامه خواهد داشت
از دیگر مشکلات این بازنشستگان می‌توان به مشکلات درمانی و کسر پول بیمه عمر و حوادت از بازنشستگان ستادی و معدنی اشاره کرد. خبرگزاری کار ایران (ایلنا) در شهریور سال جاری نوشت قرار است بازنشستگان متضرر، این تخلف را به دفتر ریاست جمهوری و سایر ارگان‌های پیگیری‌کننده انعکاس دهند. آن چیزی که در گفته‌های بازنشستگان صندوق فولاد پیدا بود این است که اعتراضات آنان تا رسیدن به نتیجه همچنان ادامه خواهد داشت.