آقای پلخانف تصویر بسیار خوبی از این موضوع به دست می دهد. او در نامۀ اول ماه مه خود به انجمن دانشجویان سوسیالیست که در رچ، دیلونارودا و یدنیستووی چاپ امروز انتشار یافته، می نویسد:
«[کنگرۀ انترناسیونال سوسیالیستی در ١٨٨٩] درک نمود که انقلاب اجتماعی یا دقیق تر - سوسیالیستی - مستلزم کار فرهنگی و سازمانی دراز مدت در درون طبقۀ کارگر می باشد. این امر اکنون توسط کسانی که توده‌های زحمتکش روسیه را به کسب قدرت سیاسی فرا می خوانند به فراموشی سپرده شده است، حال آنکه کسب قدرت سیاسی فقط وقتی مفهوم پیدا خواهد کرد که شرایط عینی لازم برای یک انقلاب اجتماعی فراهم باشد. این شرایط هنوز وجود ندارد ...»
و مطلب به همین منوال پیش می رود و با درخواست «حمایت صمیمانه» از دولت موقت خاتمه می یابد.
این استدلال آقای پلخانف خاص گروه کوچکی از کسانیست که خود را سوسیال دمکرات می خوانند. و بخاطر آنکه امر معمولی است، پس ارزش پرداختن به آن را بطور مشروح دارد.
قبل از هر چیز آیا منطق و صداقت حکم می کند [تنها] از کنگرۀ اول انترناسیونال دوم نقل قول کنیم و نه از آخرین آن؟
اولین کنگرۀ انترناسیونال دوم (١٨٨٩-١٩١۴) در ١٨٨٩ و آخرین آن در سال ١٩١٢ در بازل برگزار گردید. بیانیۀ بازل که به اتفاق آراء به تصویب رسید دقیقاً، مستقیماً، قاطعانه و آشکارا (که حتی پلخانف ها نتوانند مفهوم آن را تحریف نمایند) از یک انقلاب پرولتری، و به علاوه از انقلابی که در ارتباط با همان جنگی که متعاقب آن (در ١٩١۴) درگرفت، سخن می گوید.
فهم آنکه چرا سوسیالیستهائی که به جانب بورژوازی رفته‌اند مستعد «فراموش کردن» بیانیه بازل بطور کل یا این مهم ترین قسمت آن، می باشند، مشکل نیست.
ثانیاً کسب قدرت سیاسی توسط «توده‌های زحمتکش روسیه»، آنطور که نویسندۀ ما می گوید، «زمانی مفهوم پیدا می کند که شرایط عینی لازم برای یک انقلاب اجتماعی موجود باشد».
این یک سرهم بندی است نه یک اندیشه.
حتی اگر فرض کنیم در اینجا کلمۀ «اجتماعی» اشتباهاً بجای «سوسیالیستی» چاپ شده باشد، معهذا سرهم بندی فقط در این خلاصه نمی شود. توده‌های زحمتکش روسیه از چه طبقاتی تشکیل می شوند؟ همه می دانند که آنها شامل کارگران و دهقانان اند. کدامیک از این طبقات در اکثریت اند؟ دهقانان. این دهقانان تا آنجا که به موضع طبقاتی شان مربوط می شود، چه کسانی هستند؟ خرده مالکان. سؤالی مطرح می شود: اگر خرده مالکان اکثریت مردم را تشکیل می دهند و اگر شرایط عینی برای سوسیالیسم وجود ندارد، پس چگونه اکثریت مردم می توانند به نفع سوسیالیسم موضع بگیرند؟ چه کسی می تواند علیرغم ارادۀ اکثریت چیزی دربارۀ برقراری سوسیالیسم بگوید یا چه کسی چنین چیزی می گوید؟
آقای پلخانف به شیوه‌ای بسیار مضحک در همان آغاز کار گیج شده است.
برای شخصی که با پیروی از نمونۀ مطبوعات سرمایه داری، بجای نقل کلمات دقیق این یا آن حریف سیاسی، از تصورات خود «دشمن» می تراشد، بدترین تنبیه آن نیست که خود را در موقعیتی خنده آور بیابد.
پیشتر برویم. حتی از نظر یک دمکرات مبتذل رچ (Rech) «قدرت سیاسی» باید در دست چه کسی باشد؟ در دست اکثریت مردم. آیا «توده‌های زحمتکش روسیه»، که به نحوی ناشایسته توسط سوسیال شوونیست سرهم بند کننده، به آنها اشاره شده است، اکثریت مردم روسیه را تشکیل می دهند؟ بدون شک اینطور است – اکثریت قریب به اتفاق!
پس چگونه کسی می تواند بدون انکار دمکراسی - حتی دمکراسی قابل فهم میلیوکف - مخالف «کسب قدرت سیاسی» توسط «توده‌های زحمتکش روسیه» باشد؟
هر چه بیشتر به عمق جنگل بروید، درختان قطورترند. هر گامی در تحلیل ما ورطۀ جدیدی از آشفتگی در عقاید آقای پلخانف می گشاید. [این] سوسیال شوونیست، مخالف انتقال قدرت سیاسی به اکثریت مردم در روسیه می باشد!
آقای پلخانف نمی داند دربارۀ چه حرف می زند. او هم چنین «توده‌های زحمتکش» را با تودۀ پرولتر و نیمه پرولتر اشتباه می کند - گرچه مارکس مدتها پیش در ١٨٧۵ در مورد چنین اشتباهی اخطار کرده بود.* ما تفاوت آنها برای مارکسیست سابق، آقای پلخانف توضیح خواهیم داد.
آیا اکثریت دهقانان در روسیه می توانند خواستار ملی کردن زمین شوند و آنرا به اجرا درآورند؟ مطمئناً می توانند. آیا این یک انقلاب سوسیالیستی خواهد بود؟ نه این انقلابی سوسیالیستی نخواهد بود. این هنوز هم یک انقلاب بورژوائی خواهد بود زیرا ملی کردن زمین اقدامی نیست که با موجودیت سرمایه داری ناسازگار باشد. این به هر صورت ضربه‌ای به مالکیت خصوصی بر مهم ترین وسایل تولید است. چنین ضربه‌ای بسیار بیشتر از مورد انقلابهای قرون هفدهم، هیجدهم و نوزدهم، پرولترها و نیمه پرولترها را تقویت خواهد کرد.
پیشتر برویم. آیا اکثریت دهقانان در روسیه می توانند خواهان ادغام کلیۀ بانکها در یک بانک و افتتاح شعبه‌ای از یک بانک دولتی سراسری در هر روستا باشند؟
بله می توانند، زیرا تسهیلات و سودمندی آن برای مردم انکارناپذیر است. حتی «دفاع گرایان» هم می توانند طرفدار این اقدام باشند، چه اینکار ظرفیت «دفاعی» روسیه را به مقدار عظیمی افزایش خواهد داد.
آیا از نظر اقتصادی امکان چنین ادغام فوری برای کلیۀ بانکها وجود دارد؟ بدون شک، اینکار کاملا امکان پذیر است.
آیا این یک اقدام سوسیالیستی خواهد بود؟ نه این هنوز هم سوسیالیسم نخواهد بود.
پیشتر برویم. آیا اکثریت دهقانان در روسیه می توانند خواستار انتقال سندیکای تولیدکنندگان شکر به دولت باشند تا کارگران و دهقانان آنرا کنترل نمایند و قیمت شکر کاهش یابد؟
البته که می توانند، زیرا اینکار به نفع اکثریت مردم تمام خواهد شد.
آیا اینکار از نظر اقتصادی امکان پذیر است؟ کاملا امکان دارد، زیرا سندیکای شکر نه تنها از نظر اقتصادی به صورت یک ارگانیسم صنعتی واحد در سطح ملی توسعه یافته، بلکه قبلا هم در نظام تزاری تحت کنترل «دولتی» (یعنی کنترل توسط مقامات دولتی خادم سرمایه داران) قرار داشته است.
آیا در اختیار گرفتن سندیکا توسط دولت دهقانی بورژوا - دمکراتیک یک اقدام سوسیالیستی خواهد بود؟
نه اینکار هنوز هم سوسیالیسم نخواهد بود. اگر آقای پلخانف اصول بدیهی مارکسیسم را به یاد می آورد، می توانست خود را به سادگی در این مورد قانع سازد.
سؤال اینست: آیا اقداماتی چون ادغام بانکها یا انتقال سندیکای تولیدکنندگان شکر به یک دولت دهقانی دمکراتیک نقش، اهمیت و تأثیر پرولترها و نیمه پرولترها را در میان تودۀ عمومی مردم افزایش خواهد داد یا از بین خواهد برد؟
اینکار بدون شک باعث ارتقاء آنان خواهد شد، زیرا اقدامات مذکور از یک نظام تولید خرد به عمل نمی آید؛ این اقدامات به وسیلۀ آن «شرایط عینی» که هنوز در سال ١٨٨٩ به وجود نیامده بود ولی در حال حاضر وجود دارد، امکان پذیر شده است.
چنین اقداماتی به ناگزیر نقش، اهمیت و تأثیر توده‌های کارگران، بخصوص کارگران شهری که پیشاهنگ پرولترها و نیمه پرولترهای شهر و ده هستند را ارتقاء خواهد داد.
پس از انجام این اقدامات، پیشرفت بیشتر به سوی سوسیالیسم در روسیه کاملا ممکن خواهد شد و با کمک کارگران پیشرفته تر و باتجربه تر اروپای غربی که از پلخانف های خود در اروپای غربی گسسته‌اند، گذار واقعی روسیه به سوسیالیسم اجتناب ناپذیر خواهد شد و توفیق چنین گذاری مطمئن خواهد بود.
این همان خط استدلالی است که هر مارکسیست و هر سوسیالیستی که به جانب بورژوازی ملی «خودی» نرفته باشد، باید بکار بندد.
تاریخ نگارش ٢٠ آوریل (٣ مه) ١٩١٧
تاریخ انتشار ٤ مه (٢١ آوریل) ١٩١٧
پراودا شمارۀ ٣٧
انتشار طبق متن روزنامه
مجموعه آثار لنین جلد ٢٤
**********************
کمونیستهای انقلابی
http://www.k-en.com
info@k-en.com