به بهانۀ آغاز طرح هدفمندسازی یارانه ها

سرانجام دولت اعلام کرد که طرح هدفمندسازی یارانه ها، به طور رسمی از روز یکشنبه (٢٨ آذرماه سال جاری) آغاز می شود. (١) پیش از این قرار بود تا با اجرای طرح هدفمندسازی، به ٦٠ میلیون و ۵٠٠ هزار نفر، هر فرد ماهانه ۴٠ هزار و پانصد تومان (و چنان چه در دهک افراد آسیب پذیر باشد، ۴۴ هزار تومان) یارانۀ نقدی تعلق گیرد و بر این اساس، دولت نزدیک به ۵ هزار میلیارد تومان اعتبار، برای توزیع یارانۀ نقدی در فاز اوّل، یعنی ۵ ماهۀ باقی ماندۀ سال جاری، در نظر گرفته بود. (٢) این بار امّا احمدی نژاد اعلام کرده است که میزان یارانۀ نقدی به ۴۴ هزار و پانصد تومان افزایش می یابد و بدین ترتیب دولت باید ٢۴٢ میلیارد تومان بیش تر از بودجۀ درنظر گرفته شده پرداخت کند. به علاوه، طبق گفتۀ احمدی نژاد اگر یارانۀ نان به صورت دائمی پرداخت شود، در سال ٩٠ دولت باید رقمی معادل ٣١ هزار و ۴۵٢ میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت کند- یعنی ١۴۵٢ میلیارد تومان بیش تر از برآوردهای قبلی- (٣) که به وضوح و بر خلاف ادّعاهای احمدی نژاد، این یعنی شمارش معکوس برای حذف تدریجی یارانه ها و آزادسازی قیمت ها.
در مورد تبعات منفی اجرای هدفمندسازی (به خصوص مسألۀ تورّم) و شرایط حادّ اقتصادی ایران، بارها و به تفصیل صحبت شده (۴)، که به همین جهت من هم از ذکر آن می گذرم. امّا آن چه در این بین، بیش از هرچیز جلب توجّه می کند، از یک سو هراس شدید "کارشناسان" نظام و هشدار "لیبرال ها" از نحوۀ اجرای طرح، و از سوی دیگر تمهیداتی است که دولت به خشن ترین و عریان ترین شکل ممکن برای مقابله با این پیامدها در نظر گرفته.
انتقادات حضرات لیبرال، هیچ چیز به جز فرار کردن از زیر بار پذیرش و توضیح پیامدهای اجرای چنین طرحی- چه در ایران و چه در سایر کشورها- نیست. مثلاً آقای غنی نژاد سعی می کند تا در قالب مصاحبه ای، طرح مذکور را چیزی متفاوت از "طرح های تعدیل ساختاری" معرّفی کند و ضمناً به دوستان کارشناس خود هم تذکر می دهد که دفاع از این طرح، "از این به بعد" اشتباه است؛ (۵) یا چندی قبل جناب آقای پژویان، اقتصاددان لیبرال و مدافع سرسخت و دوآتشۀ اجرای طرح هدفمندسازی، اعلام فرموده بودند که "هدفمند کردن یارانه ها قرار بود ما را از زمین بلند کند و به آسمان ببرد، امّا این طور که پیش می رود به نظر می رسد از هوا به زمینمان بزند".
البته برای درک بهتر ماهیّت انتقاد این آقایان، همین یک پیشنهاد اخیر آقای پژویان، رئیس فعلی شورای رقابت، کفایت می کند: " به نظر من پرداخت یارانۀ نقدی باید حدّاكثر بعد از پنج سال قطع شود؛ چه یارانۀ پرداختی به خانوارها و چه یارانۀ پرداختی به تولیدكنندگان"؛ هرچند برای تعارف و پنهان کردن سایر مسائل اضافه می کند که "بعد از قطع یارانۀ نقدی، دولت باید تلاش كند تا یک ساختار جامع تأمین اجتماعی را در كشور ایجاد كند، ساختار جامعی كه شامل بیمۀ درمانی، بیمۀ بیكاری و بیمۀ سالمندان برای تمام ایرانیان باشد". (٦) امّا در کنار این انتقادات جداً "دلسوزانه"، اظهار آمادگی رژیم برای برخورد شدید با هرگونه نارضایتی و مخالفت از سوی مردم کاملاً روشن است. دامنۀ برخوردهای احتمالی تا جاییست که مدّتی قبل، نمایندۀ شهرستان آمل در مجلس گفت "در اجرای این طرح مهمّ وانقلابی، نباید به خاطر چند نفر رفاه طلب و فرصت طلب كه قصد اختلال و بی نظمی دارند كوتاه آمد؛ بلكه باید با آنان قاطعانه برخورد و حتی مجازات اعدام را برای آنان به مرحلۀ اجرا گذاشت" (٧) (تأکید از من است). حتی پیش از این خطّ و نشان کشیدن ها نیز سردار احمدی مقدّم، فرماندۀ نیروی انتظامی کشور در مراسم نمازجمعه (9مهرماه ٨٩)، به مناسبت هفتۀ نیروی انتظامی صراحتاً و بدون پرده پوشی اعلام کرد "اگرچه بقایای فتنۀ سیاسی سال گذشته ادامه دارد و فتنۀ امروز در اشکال دیگری همچون فتنۀ‌ اقتصادی، که ممکن است عدّه‌ ای قصد داشته باشند که هر روز جایی را به اعتصاب و تعطیلی بکشاند، ادامه دارد ]...[ امّا نیروی انتظامی بر کانون شکل‌ دهی این فتنه‌ ها اشراف کامل دارد" و این که "نیروی انتظامی قطعاً در اجرای طرح‌های تحوّل اقتصادی در کنار دولت خدمتگزار و در جهت اجرای قانون خواهد بود". (٨) چندی پیش نیز شورای امنیّت ملی کشور، خبرنگاران و مسئولین ایلنا (خبرگزاری کار ایران، به عنوان تنها منبع قانونی برای پوشش اعتراضات کارگری، که البته زیر عنوان حمایت از حقوق کارگران و انتقاد به دولت، در حال حاضر جانب حضرات اصلاح طلب را دارد) موظف نمود تا اخبار کارگری را با دقت و ملاحظات بیش تری بر روی خروجی ایلنا قرار دهند. (٩) به علاوه برای مقابله با اعتراضات احتمالی به دنبال اجرای طرح هدفمندسازی، از تاریخ هشتم آبان ماه هم عملیات گسترده ای موسوم به طرح "امنیّت محله محور" در بیش از 2 هزار نقطه در محدودۀ ٣٧۵ محله به اجرا درآمد. (١٠) در حال حاضر، ظاهراً دولت برای جلوگیری از تکرار حوادث تیرماه سال 86 (آتش زدن پمپ بنزین ها از سوی مردم و غیره) سعی دارد تا با اختصاص سهمیۀ ۵٠ لیتری برای دی ماه امسال، اعلام رسمی اصلاح قیمت ها را به دوره ای دیگر موکول کند. (١١)
بنابراین به روشنی می توان دید که جمهوری اسلامی، نه فقط از شروع نارضایتی ها و اعتراضات شدید مردمی (به ویژه از سوی طبقۀ کارگر و زحمتکشان) عمیقاً نگران است، بلکه برای حفظ و بقای نظام، به خشن ترین شکل سرکوب روی خواهد آورد. همۀ این ها، هشداری جدّی برای تمامی فعّالین کارگری و مارکسیست های انقلابی در شرایط فعلی است.
با توجّه به فشارهای روزافزون اقتصادی از یک سو، و افزایش به مراتب بیش تر فشارهای سیاسی و جوّ سرکوب و خفقان از سوی دیگر، این احتمال قویاً وجود دارد که شاهد دوره ای چندساله از رخوت و سرخوردگی فعّالین سیاسی و اجتماعی، به ویژه فعّالین چپ باشیم (با پایان توهّم "سبز" و تسویه حساب حاکمیّت با اصلاح طلبان، چندان دور از ذهن نیست که رژیم به زودی حملات گستردۀ خود به طیف چپ را آغاز کند). هرچند تشخیص مدّت زمان این دوره، با لحاظ کردن بسیاری از فاکتورها، اگر نه ناممکن که بسیار دشوار است، امّا دست کم یک چیز قطعی است و آن هم آغاز اعتراضات وسیع توده ای (با حضور طبقۀ کارگر در رأس آن) پس از این دوره می باشد.
باید به یاد داشته باشیم تأثیرگذاری مارکسیست های انقلابی در دورۀ خیزش ها و تلاطمات اجتماعی، منوط به آن است که از پیش برای برخورد با دورۀ صعود اعتراضات تدارک دیده باشند. به عبارت دیگر، باید تأکید کنم که زمان خودسازی مارکسیست های انقلابی و ایجاد تشکیلات، نه در دورۀ تلاطمات، که به عکس در همین دورۀ افول مبارزات است. در شرایط کنونی و در دورۀ افول احتمالی پیش رو، قاعدتاً هیچ راهی به جز سازماندهی، تشکل و برنامه ریزی (با تأکید به مراتب بیش تر بر جنبۀ مخفی آن)، انجام فعّالیّت های تئوریک پایه ای، جمع بندی شیوه های مبارزات ضدّ سرمایه داری در دورۀ بحران کنونی سرمایه داری (مانند اعتصابات سراسری و عمومی در کشورهای مختلف) و نظایر این ها، در مقابل مارکسیست های انقلابی و پیشروان کارگری وجود ندارد. اگر فعّالین چپ و کارگری، قادر نباشند تا در برهۀ حسّاس کنونی، این حدّاقل وظایف را انجام دهند، بی تردید در فردای اعتراضات، با شکست سنگینی رو به رو خواهند شد.

کیوان نوفرستی
ملیتانت - ٢٧ آبان ماه ١٣٨٩

(١) http://www.khabaronline.ir/news-116812.aspx
(٢) http://khabaronline.ir/news-101517.aspx
(٣) http://www.khabaronline.ir/news-116810.aspx
(۴) به عنوان نمونه نگاه کنید به مطلب "چند نکته پیرامون طرح هدفمندسازی یارانه ها" از نشریۀ شمارۀ ٣۵ میلیتانت
(۵) http://www.khabaronline.ir/news-110225.aspx
(٦) http://thebankers.ir/News/NewsDetail.aspx?Newsid=1831149069
(٧) http://www.irna.ir/NewsShow.aspx?NID=30108743
(٨) http://www.khabaronline.ir/news-96738.aspx
(٩) http://k-en.com/gonagon/khiaban/xyabann78.pdf
(١٠) http://www.dw-world.de/dw/article/0,,6174296,00.html
(١١) http://www.khabaronline.ir/news-116699.aspx