در اردیبهشت ماه سال جاری و در ذیل قطعنامه تشکل های کارگری به مناسبت اول ماه مه ٨٩، تشکلی به نام " انجمن دفاع از کارگران اخراجی سقز و حومه " توجه کارگران و فعالین کارگری را به خود جلب کرد. ما برای آشنایی بیشتر کارگران با این انجمن، تصمیم گرفتیم که در باره اهداف، برنامه ها و چگونگی شکل گیری این تشکل با یکی از اعضای آن گفتگویی داشته باشیم. بر این اساس سئوال هایی را در این رابطه با جلال حسینی یکی از اعضای فعال انجمن دفاع از کارگران اخراجی سقز و حومه در میان گذاشتیم که متن کامل این مصاحبه تقدیم شما خوانندگان می گردد. امیدواریم مورد استفاده دوستان کارگر قرار بگیرد.
( سایت کمیته هماهنگی برای کمک به ایجاد تشکل های کارگری )
جلال حسینی با سلام و تشکر از شما که پاسخ گوی پرسش های ما شدید. اولین سئوال ما این است که شما و دیگر دوستان در انجمن دفاع از کارگران اخراجی سقز بر اساس چه تشخیص و اهدافی، اقدام به ایجاد این تشکل کردید؟ لطفا" روند شکل گیری تا اعلام موجودیت این تشکل را برای ما شرح دهید و بفرمایید چه اقداماتی برای ثبت آن انجام داده اید؟
با سلام به شما و خوانندگان سایت و آرزوی موفقیت هر چه بیشتر برای کارگران و با سپاس و قدردانی از همه کسانی که در راه از بین بردن استثمار و برای داشتن زندگی انسانی برای دیگر هم نوعان خود، در تلاشند.
ابتدا باید بگویم به نظر من طبقه کارگر برای رسیدن به خواسته ها و مطالبات خود ضروری است که از همه ابزارهای لازم استفاده کند. در این راستا، فعالیت کارگری تعطیل بردار نیست و ما باید همواره به عنوان وظیفه، در این راه قدم برداریم. فکر و ایده اولیه این تشکل مدت های زیادی بود که در بین کارگران و فعالین کارگری شهر سقز وجود داشت. علاوه بر این، اعضای فعال انجمن پیش از این، اگر چه به صورت انفرادی و پراکنده، اما همیشه در تکاپوی دفاع از حقوق پایمال شده کارگران از جمله کارگران اخراجی بودند. آنها بارها برای احقاق حقوق از دست رفته کارگران به عنوان نماینده در جلسات اداره کار شرکت می کردند و از شیوه های مختلف از جمله شرکت در هیئت تشخیص، هیئت حل اختلاف، مشاوره با کارگران جهت آموزش آنها و یا به صورت لایحه دفاعی کارگران اخراجی را تحت پوشش قرار می دادند.
با تداوم روند آمار اخراج ها و افزایش مراجع کنندگان به ما، در سال ١٣٨٣ جمعی از کارگران اخراجی و فعالین کارگری تصمیم گرفتند که کمیته ای ایجاد کنند تا از این طریق بتوانند هر چه فعال تر به طبقه خود خدمت کنند. بر این اساس " کمیته حمایت از کارگران بیکار و اخراجی " تشکیل شد. این تشکل بر مبنای یک تحلیل مشخص از یک واقعیت عینی، یعنی اوضاعی که در شهر سقز داشتیم، تشکیل شد. با ایجاد این کمیته و فعالیت در زمینه مشکلات متعدد کارگران، تعداد مراجعین نیز افزایش یافت. اعضای این کمیته با تلاش شبانه روزی خود از هر نظر کارگران را تحت پوشش قرار می دادند و فعالانه برای احقاق حقوق کارگران مبارزه می کردند. اما از آنجا که کارگران بیکار با مشکلات اقتصادی روبرو بودند و کمیته هم فاقد بنیه مالی و صندوق بیکاری بود، قادر به کمک به کارگران بیکار نبود.
فعالین کارگری سقز در این رابطه، جلسات زیادی را تشکیل دادند، تا اینکه در سال ١٣٨۵ مصوب شد که کمیته به " انجمن دفاع از کارگران اخراجی سقز و حومه " تغییر نام پیدا کند. در اولین اقدام ۵٠ نفر از کارگران اخراجی طوماری را امضا کردند و آقایان بختیار معروفی، خالد رحمان پور و عباس فرج زاده را به عنوان هیئت موسس انتخاب کرده و در تاریخ ١/١٢/٨۵ از اداره کار و امور اجتماعی درخواست ثبت انجمن را کردند.
اما متاسفانه بعد از گذشت ٢١ ماه از تقاضای ما، در تاریخ ٢١/٨/٨٧ برابر نامه شماره ۵٣٣٢ از طرف رئیس وقت اداره کار سقز به در خواست هیئت موسس جواب رد داده شد. اما با وجود پاسخ منفی اداره کار برای ثبت، این انجمن هم چنان به کار و فعالیت خود در زمینه پیگیری مشکلات کارگران اخراجی ادامه می دهد و در انتظار ثبت آن نمانده است.
س: همان طور که از نام این تشکل پیداست هدفش دفاع از کارگران اخراجی است. شما از بدو تاسیس تا کنون چه اقداماتی در این راستا ( یعنی حمایت از کارگرانی که به هر دلیل از کار اخراج می شوند ) انجام داده و تا چه حد در این امر به موفقیت رسیده اید؟ با ذکر مواردی، این موضوع را بیشتر توضیح دهید.
در منطقه ای که ما زندگی می کنیم، تبعیض طبقاتی به مراتب حاد تر از دیگر مناطق است و در چنین شرایطی، زمینه ی بیشتری برای پایمال کردن حقوق کارگران از سوی کارفرمایان فراهم است. برای مثال می توان به قراردادهای سفید امضا، تسویه حساب های بدون تاریخ و اخذ امضای اجباری از کارگر اشاره نمود و چون کارفرما می تواند با امکاناتی که در اختیار دارد برای خود وکیل اختیار کند، از این اسناد واهی و جعلی علیه کارگر استفاده می نماید. از سوی دیگر هیئت های رسیدگی دارای ماهیت سه جانبه هستند و حمایت از کارفرما در این هیئت ها به وضوح دیده شده و کارگران از طرح دعوی در این هیئت ها نگران هستند، چرا که از یک طرف نماینده دولت و از طرف دیگر نماینده کارفرما حضور دارند که دولت خود کارفرمای بزرگ می باشد.
هم چنان که گفته شد هر روز تعداد بیشماری در این هیئت ها از کار اخراج می شوند و این کارگران برای رسیدن به مطالبات خود به انجمن ما مراجعه می نمایند. تاکنون انجمن دفاع، نمایندگی بالغ بر ۵٠ پرونده جمعی و انفرادی را به عهده گرفته است و در جلسات رسیدگی حضور فعال داشته است. از جمله کارگران کارخانه صنعتی، کارگران خباز، کارگران بقال، کارگران خیاط، کارگران راه سازی، کارگران مرغ داری، کارگران مخابرات، کارگران تربیت بدنی، منشی دکترها و...؛ در حال حاضر نیز تعداد ٨ پرونده در دست اقدام دارد. برای آشنایی خوانندگان شما به چند مورد مشخص دیگر اشاره می کنم:
١- در سال ١٣٨۵ تعداد ١٩ نفر از کارگران " کارخانه آرد آدمی - آزادی " از کار اخراج شدند که با دفاعیات آقای محمود صالحی در هیئت های رسیدگی اداره کار، حکم بازگشت به کار اولیه را گرفتند.
٢- سال ١٣٨۵ در یکی از روستا های حومه سقز یک کارگر چوپان به علت نزدیک بودن به حیوانات دچار تب مالت شد و به همین دلیل، توان انجام کار را نداشت و از طرف اهالی روستا از کار اخراج شده بود. او به انجمن مراجعه نمود و وکالت این پرونده به من واگذار شد که با تلاش زیاد وهمکاری دوستان، فرد مذکور را به پزشک معالج معرفی کردیم و برای احقاق حقوق او اقدام به طرح دعوی در اداره کار نمودیم. در نتیجه تلاش های انجمن، موفق به معالجه ودریافت حقوق معوقه او شدیم.
٣- سال ١٣٨٧ تعداد ٢١ نفر از کارگران کارخانه آرد از کار اخراج شدند که انجمن مسئولیت رسیدگی به این پرونده را به من واگذار کرد و در زمان کوتاهی موفق به دریافت مطالبات و بازگشت به کار اولیه همه کارگران شدیم.
٣- سال ١٣٨٤ تعداد ۵ نفر از کارگران کارخانه قند میلاد نور واقع در شهر بانه از انجمن درخواست وکالت نموده بودند. این پرونده ها به آقای محمد عبدی پور تحویل گردید که او توانست کلیه ی مطالبات آنها را از کارفرمای کارخانه وصول کند.
آیا تشکل شما علاوه بر شهر سقز، در شهرهای دیگر پرونده کارگران اخراجی را پذیرفته است؟
بله، ما علاوه بر شهر سقز و حومه، درشهرهای بانه، بوکان، مهاباد به صورت حضوری در جلسات هیئت های اداره کار به نمایندگی از طرف کارگران اخراجی شرکت کرده ایم. علاوه بر این از طریق تلفن یا فاکس، این انجمن به تعدادی از کارگران شهرهای مریوان، کامیاران، کرمانشاه، ساوه، اصفهان و تهران مشاوره یا لایحه خدمات ارائه داده است.
با توجه به این که کارگران زیادی، به دلیل آشنا نبودن به حقوق اولیه خود و عدم شناخت قوانین کار، همواره توسط صاحبان سرمایه حقوق شان پایمال می شود، سئوال دیگر ما این است که اگر کارگر توسط کارفرما اخراج شد، در دفاع از حق خود، یعنی بازگشت به کار، باید چه اقداماتی انجام دهد تا بتواند به حقوق خود دست یابد؟
دلیل آشنا نبودن کارگر به حقوق اولیه خود، ناشی از ناآگاهی یا بی اهمیتی کارگر به وضعیت خود نیست، بلکه ناشی از عدم وجود امکانات و ابزار لازم برای ترویج فرهنگ طبقاتی است که کارگر آن را در اختیار ندارد. بطور مشخص باید بگویم که کارگر حق ایجاد تشکل خود را ندارد و به محض اینکه یک تشکل بدون اجازه دولت و کارفرما ایجاد شود، هر کجای ایران باشد مورد تعرض قرار می گیرد و آن تشکل را به هر شکلی که باشد از بین می برند. دلیل دیگر این است که کارگر توانی مالی برای اختیار نمودن وکیل را ندارد و به همین دلیل حقوقش پایمال می شود.
درپاسخ به سئوال شما باید بگویم در صورتی که کارگری از کار اخراج شود، باید ابتدا به طرح و تنظیم داد خواست و تسلیم آن به اداره کار شهر مربوطه، اقدام نماید. با این اقدام، شکایت و خواسته های او در جریان رسیدگی قرار می گیرد. مراحل رسیدگی از هیئت سازش شروع می شود و چنان چه در هیئت سازش کارگر و کارفرما به توافق نرسند، پرونده به هیئت تشخیص ارجاع می گردد. هیئت تشخیص، با توجه به شرح خواسته های کارگر اخراجی و اظهارات طرفین در جلسه رسیدگی، اقدام به صدور رای می نماید. آرای هیئت تشخیص برای طرفین قابل اعتراض است و اگر در وقت مقرر یکی از طرفین به رای صادره اعتراض نماید، پرونده به هیئت حل اختلاف ارجاع می گردد. تصمیم و رای این هیئت، قطعی و لازم الاجرا می باشد، اما هر کدام از طرفین که به این حکم اعتراض داشته باشند، می توانند به دیوان عدالت اداری شکایت کنند.
نکته مهم دیگر اینکه تنظیم دادخواست و نحوه دفاعیات در مراحل رسیدگی، مستلزم آگاهی و آشنایی با قوانین کار است و من اعتقاد دارم که این موارد را باید به همه کارگران آموزش داد. حتی در صورت امکان، از طریق تشکیل کلاس های آموزشی و در اختیار قراردادن ابزار و امکانات لازم، کارگران را باید با حقوق خود آشنا کرد تا آنها در روند دادرسی با مشکلات کمتری مواجه شوند.
اگر کارگر قصد داشت برای رسیدن به خواسته های خود به تشکل شما مراجعه و تقاضای راهنمایی یا قبول وکالت داشت، باید از چه طریقی با شما تماس بگیرد؟ آیا در قبال کارهایی که برای کارگر انجام می دهید، مبلغی نیز از آنها دریافت می کنید؟
پیش از هر چیز به این نکته لازم است اشاره کنم که ما به این اصل باور داریم که فعالین کارگری برای اینکه بتوانند شرایط و مصائب کارگران را بیشتر درک کنند، باید از بدنه طبقه کارگر باشند. این امر در مورد فعالین انجمن صدق می کند و ما همواره در محل کار وزیست آنها حضور داریم. علاوه بر این آدرس و شماره تماس مشاورین انجمن بارها از طریق سایت کمیته هماهنگی و یا از طریق رسانه ها ی دیگر پخش شد ه است.
در پاسخ بخش دیگر سئوال شما باید بگویم که اعضای انجمن، از کارگران اخراجی و یا هر کسی که برای حل مشکلات خود، به ما مراجعه می نماید، هیچ گونه وجهی دریافت نمی کند. تمام خدماتی که توسط اعضای این انجمن در دفاع از پیگیری مشکلات کارگران انجام می شود، رایگان است.
در ضمن کارگران در هر نقطه ایران، برای حل مسائل حقوقی خود و تماس با مشاورین " انجمن دفاع از کارگران اخراجی سقز و حومه " و " کمیته هماهنگی برای کمک به ایجاد تشکل های کارگری "، می توانند با شماره های زیر تماس بگیرند:
(٠٨٧۴٣٢٩١٠٩٣ -- ٠٩١٨٨٧۵٣۴٨٧ جلال حسینی) ( ٠٨٧۴٣٢٣٦١٩٨ -- ٠٩١٨٨٧۴٧١٠۴ محمود صالحی)
علاوه بر این، جهت رفاه حال کارگران و برای اینکه آنها بتوانند مشکلات خود را مکتوب در اختیار ما قرار دهند، شماره فاکس ما این است: ( ٠٨٧۴٣٢٢٦۵٧٧) این شماره از ساعت ٨ الی ١٠ صبح فعال می باشد. هم چنین سایت کمیته هماهنگی برای کمک به ایجاد تشکل های کارگری در اختیار دوستان کارگری است که بخواهند مسائل و نظرات خود را در این زمینه، با ما در میان بگذارند.
سئوال آخر ما در باره کارگران و فعالین کارگری در دیگر شهرهاست که تصمیم دارند چنین تشکل ها و یا مشابه آن را ایجاد کنند. شما چه توصیه هایی را برای آنها دارید؟
به نظر من ایجاد این گونه تشکل ها، نه تنها کار سخت و بعیدی نیست، بلکه یکی از نیازهای حیاتی طبقه کارگر در این برهه از زمان می باشد. زیرا ما هر روزه شاهد اخراج ده ها کارگر هستیم که مربوط به یک محل و یا یک شهر نیستند و تمام کارگران اخراجی می تواند چنین تشکلی را ایجاد کنند. ما می دانیم که درقوانین موجود، کارگران اخراجی هیچ جایگاهی ندارند و کارگر بیکار شده، عملا" به حاشیه رانده می شود و در هیچ آمار و ارقامی به حساب نمی آید. به نظر من بی تفاوتی در مورد کارگران بیکار صدمه ی جبران ناپذیری به صفوف طبقه کارگر می زند.
ما کارگران بیکار و اخراجی، کارگران فصلی و کارگران مهاجر را بخشی از طبقه کارگر می دانیم و توصیه من به همه فعالین و پیشروان کارگری این است که در محل کار و زندگی خود نسبت به ایجاد این گونه تشکل ها اقدام نمایند. از این فرصت استفاده می کنم و از طرف انجمن دفاع از کارگران اخراجی سقز به همه دوستان کارگر در شهر های مختلف اعلام می کنم که ما آماده هر گونه راهنمایی و همکاری در ایجاد چنین تشکل هایی هستیم.
با تشکر از شما که در این مصاحبه شرکت کردید. در پایان اگر صحبت خاصی دارید، بفرمایید.
من هم از شما کمال تشکر را دارم. از اینکه وقت خود را به گفتگو با من اختصاص دادید، متشکرم.
تاریخ تنظیم: ٢٢/۴/١٣٨٩
کمیته هماهنگی برای کمک به ایجاد تشکل های کارگری