از نان و گل‌سرخ تا سپیده و رهایی
بیانیه كانون نویسندگان ایران به مناسبت ٨ مارس، روز جهانی زن
مارس سال ١٨۵٧ زنان كارگر صنایع نساجی شهر نیویورك در اعتراض به شرایط غیرانسانی كار خود دست به راه‌پیمایی زدند. نصیب آن زنان دردمندِ شجاع جز ضرب و شتم پلیس نبود، اما حركت قهرمانانه‌ی آنان نقطه‌ی عطفی شد، و در ٨ مارس ١٩٠٨ بار دیگر پانزده‌هزار زن كارگر ازجان‌گذشته را در نیویورك با شعار «نان و گل‌سرخ» و درخواست شرایط انسانی كار و زندگی به شورش واداشت، تا خاطره‌ی این قهرمانی نیرویی شود كه در ٨ مارس ١٩١٧ هزاران زن گارگر معترض را به خیابان‌های سن‌پترزبورگ بكشاند و با پشتیبانی مردان كارگر آغاز انقلابی سرنوشت‌ساز را رقم زند؛ و این نیرو تا امروز ادامه یابد كه زنان و مردان آزاده در سراسر جهان ٨ مارس را به پاس نخستین حركت متشكلِ زنانِ برابری‌خواه گرامی بدارند.
هرچند حكومت‌های خودكامه هنوز گردهمایی‌های این روز را برنمی‌تابند، سوداگران می‌كوشند آن را با بسته‌بندی در زرورق جشن‌های پوشالی از محتوای واقعی خود تهی كنند، و زن‌ستیزی نهفته‌ی دیرپا هنوز بسیاری از مردمان را آگاه یا ناآگاه به نادیده انگاشتن آن وامی‌دارد، ٨ مارس همواره یادآور مبارزه‌ی دیرینه و پر فراز و نشیب زنان در پی حقوق انسانی خویش بوده است؛ و به گواه تاریخ، فریاد دادخواهی زنان نه‌تنها هرگز خاموش نشده كه از طلبِ عدالت اقتصادی و شعار نان و گل‌سرخ فراتر رفته و به خواستِ سپیده و رهایی رسیده است. امروز حتی در دورافتاده‌ترین نقاط جهان صداهای پنهان‌مانده و در گلو خفه‌شده‌ی زنان فریادی شده كه حقوق شایسته‌ی انسانی، برابری شغلی و آموزشی و سیاسی، حق تعیین سرنوشت خویش، آزادی انتخاب، اختیار پوشش و مراوده‌ی آزاد، و كنترلِ بدن خود را طلب می‌كند.
در سرزمین ما نیز از دیرباز آزاده‌زنانی زیسته‌اند كه نخواستند در چنبره‌ی ستم و تبعیض، از سر نومیدی، خود و زندگی خود را به آتش بسوزانند و تباه كنند. زنانی كه به جرم تسلیم نشدن به خودفریبی سنت‌های غلط تن به زندان و شكنجه و قتل و تجاوز دادند و بار «بدنامی» بر دوش كشیدند. زنانی كه نماد آزادگی شدند تا زنانی دیگر به احترام یاد و خاطره‌ی آن‌ها فریاد رهایی سر دهند. زنانی كه در سه دهه‌ی گذشته، جدا از قیدوبندها و تبعیض‌های عرفی و قومی و تعصبات خانوادگی، بیش از پیش فشار تهدید، اعدام و سنگسار را احساس كردند؛ بیش از پیش در چنگال قوانین نابرابر و ناعادلانه‌یی دست و پا زدند كه آن‌ها را نه جنس دوم كه گاه هیچ شمرد؛ زنانی كه دیده شدن چند تار موی‌شان به كابوسی جمعی بدل شد، و نظارت پلیسی بدن‌شان- از پلك چشم تا ساق پا- هر روز به آن‌ها یادآوری كرد كه جز شیء چیزی به شمار نمی‌آیند؛ اما، این همه را تاب آوردند و با وجود دردی كه در عمق جان خویش تجربه می‌كردند پایداری نشان دادند؛ در جست‌وجوی روزنه‌یی به روشنایی گام به گام پیش رفتند و آگاهی دادند، تا آن جا كه درد مشترك خود را در پهنه‌یی گسترده فریاد زدند و با تحمل شكنجه و زندان و نثار بی‌هیاهوی جان خویش چشم جهانیان را خیره كردند. زنانی شجاع، جویای زندگی در جامعه‌یی آزاد و سربلند، كه با پیشگامی در افشای تجاوزجنسی در شكنجه‌گاه‌ها و سلول‌های تاریك نه‌تنها تابوی دیرینه‌ی پرده‌پوشی‌های مصلحتی را شكستند، كه پرده از چهره‌ی كریه و رفتار ددمنشانه‌ی ستم‌كاران برگرفتند.
كانون نویسندگان ایران ٨ مارس- روز جهانی زن- را به تمامی زنان جهان، به‌ویژه زنان مبارز و سخت‌كوش ایرانی، شادباش می‌گوید و امیدوار است زنان و مردان آزاده‌‌ی این سرزمین از مبارزه با باورهای ریشه‌دار مردسالاری در درون خویش و در عرصه‌ی عمومی دست برندارند تا خواستِ آزادی و برابری به باوری همگانی تبدیل شود و راه رسیدن به جامعه‌یی رها از تبعیض و فشار و سركوب را هموار سازد.
كانون نویسندگان ایران
١۵ اسفند ١٣٨٨